Çalışan emeklilerin kıdem tazminatı alabilmeleri için önce emekli aylığını kestirip 2-3 ay normal çalıştıktan sonra yeniden emeklilik dilekçesi vermeleri gerekiyor. Böylece 2-3 aylık emekli aylığı kaybı yaşamalarına karşın emekli aylıklarının yanı sıra kıdem tazminatına da kavuşmuş oluyorlar.
Tahsin AKÇA / Ahmet KIVANÇ / GAZETE HABERTÜRKCanan Ö. isimli okurumuzun sorusu çalışan emeklilerle ilgili tazminat konusunu gündeme almamızı sağladı. Soru şöyle: Emekli Sandığı’ndan 26 yılımı doldurarak 1999 senesinde emekli oldum. Sonra 1 Ağustos 2001 tarihinde özel bir işyerinde sigortalı olarak çalışmaya başladım. Bu yıl itibarıyla 14. yılımı doldurup 15. yılıma girdim.
-Emekli olduğum için, istifa ettiğim veya anlaşmalı ayrıldığım takdirde kıdem tazminatını alabilir miyim?
-Kıdem tazminatını 15 yılım dolduğunda mı yoksa 15. yıla girince mi alabilirim?
-Verilmediği takdirde dava açma hakkım var mı?
EMEKLİ ÇALIŞANIN KIDEM HAKKI SÜRER
Emekli olduktan sonra çalışmaya devam edenler üç gruba ayrılıyor. Birinci grubu, emekliliği hak ettikten sonra ‘kıdem tazminatını almadan’ emekli aylığı bağlatarak sosyal güvenlik destek primi ödemek suretiyle aynı işyerinde çalışmaya devam edenler oluşturuyor.
İkinci grupta, o güne kadar hak etmiş olduğu ‘kıdem tazminatını alıp’ emekli olduktan sonra aynı işyerinde çalışmaya devam edenler; üçüncü grupta ise kıdem tazminatını alıp emekli olduktan sonra ‘başka bir işyerinde çalışanlar’ yer alıyor.
İş Kanunu’na göre, emekli olduktan sonra çalışmaya devam edenler ile diğer çalışanlar arasında bir fark bulunmuyor. Dolayısıyla, kıdem, ihbar, yıllık izin gibi hakların aynısı emekli olduktan sonra çalışanlar için de geçerliliğini koruyor.
Emekli olduktan sonra çalışmaya devam ederken işveren tarafından işten çıkarılan ya da haklı bir nedenle istifa eden tüm işçiler kıdem tazminatını alabilirler.
Emekli olduktan sonra çalışanların yeniden emeklilik gerekçesiyle istifa etmesinde durum değişiyor. Kıdem tazminatını almadan aynı işyerinde çalışmaya devam eden işçiler, artık fiilen emekliye ayrılmak istediklerinde, hem emeklilik öncesi, hem de emeklilik sonrası döneme ilişkin kıdem tazminatlarını topluca alabilirler.
İkinci ve üçüncü grupta yer alan, yani önceki döneme ilişkin kıdem tazminatlarını alıp emekli aylığı bağlatarak aynı işyerinde veya başka bir işyerinde çalışmaya devam edenlerin yeniden emekliliği ya da 15 yıl sigortalılık - 3600 gün prim koşulunu ileri sürme hakları bulunmuyor. Ancak, bunlar için başka bir çıkış yolu bulunuyor. İşveren anlaşma yoluyla iş akdini feshetmezse işçinin 5510 sayılı sosyal güvenlik yasasında sağlanan hakkını kullanarak kıdem tazminatını alması mümkün.
5510 sayılı yasa, emekli aylığı almakta iken çalışmaya devam edenlere istedikleri her an emekli aylıklarını kestirip normal çalışmaya devam etme hakkı tanıyor. Canan Hanım’ın durumundaki gibi olanlar, emekli aylıklarını kestirip normal çalışmaya dönme talebiyle dilekçe verebilirler. İki üç ay böyle çalıştıktan sonra yeniden emeklilik dilekçesi verdiklerinde, bu kez, emeklilik sonrasındaki çalışma sürelerine ilişkin kıdem tazminatını alabilirler. Böylece 2-3 aylık emekli aylığı kaybı yaşamalarına karşın önceki emekli aylıkları ve tazminata da kavuşmuş olurlar.
SAĞLIK GEREKÇESİYLE İŞTEN AYRILAN TAZMİNAT ALIR
Emekli olduktan sonra çalışanlar, sağlık sorunlarını gerekçe göstererek de ayrılıp kıdem tazminatı alabili.r Uzun süreli tedavi gerektiren bir sağlık sorunu olan, rapor alarak iş akdini feshedebilir.
YARGITAY 2005'TE 'TAZMİNAT ALIR' DEDİ
Emekli olunduktan sonraki çalışma dönemi açısından kıdem tazminatında örnek teşkil edebilecek Yargıtay kararları mevcut. Bunlardan biri de Yargıtay 9. Hukuk Dairesi’nin 5 Nisan 2005 tarihli kararı. Ödenmeyen hafta tatili ile bayram ve genel tatil ücretleri nedeniyle sözleşmesini fesheden çalışan için Yargıtay, fesih haklı nedene dayandığı için emeklilik sonrası çalışmalar için de kıdem tazminatına hak kazanıldığının kabul edilmesi gerektiğine karar vermişti. Yargıtay kararında, “… Davacı işçinin emeklilik öncesi ve sonrası hizmetleri birleştirilmek suretiyle kıdem tazminatı isteğinin kabulüne karar verilmelidir” deniliyor.
EYLÜLDE 118 LİRA ARTIRILAN TAZMİNAT TAVANI MEMURA GÖRE BELİRLENİYOR
Kıdem tazminatının hesaplanması, işçinin son ücreti üzerinden yapılıyor. Hesaplama sırasında, ücrete ilaveten işçiye sağlanmış olan para ve parayla ölçülmesi mümkün yemek, giyecek yardımı gibi menfaatler de dikkate alınıyor.Yasada her yıl için 30 gün belirlenen kıdem tazminatı süresi sözleşmeyle işçi lehine artırılabiliyor. Ancak, toplu sözleşmelerle veya hizmet akitleriyle belirlenen kıdem tazminatlarının yıllık miktarı, en yüksek devlet memuruna ödenecek azami emeklilik ikramiyesini geçemez.
6 AYDA BİR DEĞİŞİYOR
Bu rakam her 6 ayda bir memur maaş katsayısına göre yeniden belirleniyor. Ancak bu sene memurlarla ağustos ayında imzalanan toplusözleşmenin ardından memur emekli aylıklarında ilave artış yapıldı. Bu da kıdem tazminatı tavanında 118 lira artış sağladı. Bu yıl ocak – haziran döneminde 3 bin 541.37 lira uygulanan kıdem tazminatı tavanı, temmuz ayında 3 bin 709.98 lira oldu. Memur emekli aylıklarında eylül ayında ilave artış yapılınca, kıdem tazminatı tavanı da 118 lira ilave arttı ve 3 bin 828.37 liraya çıktı. Memur emeklilerine yapılan bu artışlar kıdem tazminatı tavanı dolayısıyla ücreti yüksek olan işçilere de yansıdı.
TAZMİNAT ALAN EMEKLİ ÇALIŞANIN İZNİ AZALIR
Kıdem tazminatını almak suretiyle emekli olup aynı işyerinde çalışmaya devam edenlerin izin süreleri kısalıyor. 4857 sayılı İş Kanunu’nun 53. maddesi uyarınca, işçinin izne hak kazanabilmesi için en az bir yıl çalışmış olması gerekir. Yıllık ücretli izin süresi, 1-5 yıl arası çalışan işçilerde 14 gün, 5 yıldan fazla 15 yıldan az olanlara 20 gün, 15 yıldan fazla olanlara 26 gün olarak uygulanıyor.
Bir işyerinde 15 yıl çalıştıktan sonra emekli aylığı bağlatarak yeniden çalışmaya başlayan kişi eğer kıdem tazminatını almışsa ertesi yıl sadece 14 gün izin kullanabilir. Kıdem tazminatını almadan aynı işyerinde çalışmaya devam ederse yılda 26 gün izin hakkı devam eder.
İHBAR TAZMİNATI HAKKI SÜRÜYOR
Emekli aylığı almakta iken çalışmaya devam edenlerin ihbar tazminatı hakları da diğer işçilerle aynı hükümlere tabi. Kıdem tazminatını almadan emekli olup çalışanların ihbar tazminatında, emeklilik öncesindeki çalışma süreleri de dikkate alınıyor. Kıdem tazminatını aldıktan sonra aynı işyerinde veya başka bir işte çalışanların ihbar tazminatı hesabında ise sadece emeklilik sonrası sürelerdeki çalışmalar dikkate alınıyor.
http://muhasebeweb.com/haber_detay.php?id=4249_Calisan-emekli-kendi-ayrilsa-da-tazminat-yolu-var.html
http://muhasebeweb.com/haber_detay.php?id=4249_Calisan-emekli-kendi-ayrilsa-da-tazminat-yolu-var.html