Yazı içerisinde, 4/b yerine halk arasında alışılmış olan Bağ-Kur ifadesini kullanmayı tercih edeceğiz.
Öncelikli olarak kimler Bağ-Kur kapsamına sigortalı sayılıyor, bunu belirtmekte yarar var. Kanuna göre, köy ve mahalle muhtarları ile hizmet akdine bağlı olmaksızın kendi adına ve hesabına bağımsız çalışanlardan;
· Kendi işyeri olan avukat, doktor, mimar, noter, tüccar, bakkal, kasap, manav, kırtasiyeci, kuyumcu, konfeksiyoncu gibi ticari kazanç veya serbest meslek kazancı nedeniyle gerçek veya basit usulde gelir vergisi mükellefi olanlar,
· Gelir vergisinden muaf olup, esnaf ve sanatkâr siciline kayıtlı olanlar,
· Anonim şirketlerin yönetim kurulu üyesi olan ortakları, sermayesi paylara bölünmüş komandit şirketlerin komandite ortakları, diğer şirket (örneğin kollektif şirket ya da limited şirket gibi) ve donatma iştiraklerinin (gemi ticareti için birleşenlerin) ise tüm ortakları,
· Tarımsal faaliyette bulunanlar (çiftçiler),
Bağ-Kur, başka bir anlatımla 4/b kapsamında sigortalı sayılıyorlar.
Sigorta başlangıcı 1 Ekim 1999 tarihinden önce olup da, 1 Ekim itibariyle;
· Erkeklerde 23 yıl ve üzerinde prim ödemiş,
· Kadınlarda ise 18 yıl ve üzerinde prim ödemiş
olan Bağ-Kur’lular yaş şartı aranmaksızın, kadınlar 20 yıl, erkekler ise 25 yıl prim ödemesini tamamladıklarında emekli olabiliyorlar.
Ancak, sigorta başlangıcı 1 Ekim 1999 öncesi olup da, 1 Ekim 1999 tarihi itibariyle, 18 yıldan az prim ödemiş olan kadınlar ile 23 yıldan az prim ödemiş olan erkekler için, emeklilik şartları yaş yönünden kademelendirildi.
Buna göre, 1 Ekim 1999 öncesi sigorta başlangıcı olanların, 1 Haziran 2002 tarihi itibariyle 20 ve 25 tam yıl prim ödeme sürelerinin dolmasına kalan süreye göre belirlenen emeklilik şartları tabloda yer alıyor.
DİKKAT!..
TABLODA YER ALAN EMEKLİLİK YAŞI İLE ÖDENMESİ GEREKEN PRİM ŞARTLARI BİRLİKTE SAĞLANMAK ZORUNDA...
ÖRNEK
Doğum tarihi 25.06.1976 olan Ali Bey’in Bağ-Kur başlangıcı 21.03.1995 olup, kesintisiz olarak prim ödemeye devam etmektedir. Buna göre, Ali Bey’in 01.06.2012 tarihi itibariyle 7 yıl 2 ay 10 gün prim ödemesi bulunmakta olup, 25 tam yıl prim ödemesini tamamlamasına 17 yıl 9 ay 20 gün kalmış oluyor.
Ali Bey’in durumu 25 tam yılın dolmasına 17 yıldan fazla 18 yıl 6 aydan az kalanlar kademesi içinde kaldığından, prim gününü 25 tam yıla tamamlamak koşuluyla 55 yaşını dolduracağı 25.06.2031 tarihinde emekli olabilecek.
Daha önce SSK kapsamında sigortalı olanların emeklilik koşullarında da açıkladığımız gibi Bağ-Kur statüsünden emekli olacakların emeklilik koşulları da ilk defa sigortalı oldukları tarihe göre değişiyor.
Yeni Sosyal Güvenlik Kanunu’nun yürürlüğe girmesi ile birlikte, Bağ-Kur emeklilik yaşı daha da yükseldi.
Sigorta başlangıcı 1 Mayıs 2008 ve sonrası olan Bağ-Kur’lunun emekli olabilmesi için kadın ise 58 yaş, erkekler ise 60 yaşını doldurmuş olması ve en az 9000 gün prim ödemiş olması gerekiyor...
Eğer 9000 prim günü sayısı 31 Aralık 2035’e kadar tamamlanamazsa emeklilik yaşı kademeli olarak 65’e kadar çıkıyor. 1 Ocak 2048’den itibaren kadın ve erkek ayrımı yapılmaksızın yaş şartı 65 yaşta eşitleniyor.
Buna göre, 9000 gün prim ödeme koşulunu 31 Aralık 2035 tarihinden sonra yerine getirenler, tabloda verilen 9000 gün prim ödeme koşulunu yerine getirdikleri tarih aralığının karşısındaki yaş şartını yerine getirdikleri tarihte emekli olabilecekler.
İlk defa 30 Nisan 2008 tarihinden sonra sigortalı olanlar, ayrıca normal emeklilik için gereken yaş şartlarına (65 yaşı geçmemek üzere) 3 yıl eklenmek ve en az 5400 gün prim ödemiş olmak koşuluyla kısmi yaşlılık aylığına hak kazanabilecekler.
1 Ekim 1999 ile 30 Nisan 2008 tarihleri arasında ilk defa sigortalı olan Bağ-Kur’lular kadın ise 58, erkek ise 60 yaşını doldurmuş ve 9000 gün (25 tam yıl) sigorta primi ödemiş olması koşuluyla emekliliğe hak kazanabiliyorlar.
Ayrıca, 1 Ekim 1999 ile 30 Nisan 2008 tarihleri arasında ilk defa sigortalı olan Bağ-Kur’lular kadın ise 60, erkek ise 62 yaşını doldurması ve en az 15 tam yıl (5400 gün) prim ödemesi koşuluyla kısmi yaşlılık aylığından yararlanabiliyorlar.
1 Ekim 1999 tarihi itibariyle emekliliğine iki tam yıl ve daha az kalan kadın ise 50, erkekler ise 55 yaşında olması ve en az 15 tam yıl (5400 gün) prim ödemiş olması halinde, kısmi yaşlılık aylığından yararlanabiliyorlar.
1 Ekim 1999 tarihinde kadın ise 50, erkek ise 55 yaş ve en az 15 tam yıl için 2 yıldan fazla süre varsa kademeli geçiş şartları uygulanır.
ÖRNEK
Doğum tarihi 20.08.1958 olan Mehmet Bey’in, sigorta başlangıcı 16.08.1987 olup, 01.10.1999 tarihi itibariyle sigortalılık süresi 12 yıl 1 ay 15 gün, 15 tam yıl için kalan süre 2 yıl 10 ay 15 gün; 55 yaşını doldurması için 10 yıldan fazla süre kalmıştır.
Kademeli geçiş tablosuna göre, 01.10.1999 itibariyle, emekliliğine 10 yıldan fazla kalan erkekler, 58 yaş şartına tabi.
Buna göre Mehmet Bey, 15 tam yıl prim ödemiş olmak koşuluyla 58 yaşını dolduracağı 20.08.2016 tarihinde yaştan emekli olabilecektir.
Not: Dünkü yazımızda yer alan “1 Mayıs 2008 ve sonrası işe başlayanlara ilişkin kademeli yaş” tablosunda kadın ve erkek sütunlarının yeri karışmıştır. Birinci sütun “kadın” ikinci sütun “erkek” sigortalılar içindir.
HURRİYET