Bu yazımızda, Elektronik Haberleşme Sektörüne dair BTK (Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumu) tarafından alınan 10/08/2016 tarihli ve 2016/DK-THD/363 sayılı Karar ile, “Kullanım Miktarı Sınırlı Hizmetler ile Fatura Üst Sınır Uygulamasına İlişkin Usul ve Esaslar” çerçevesinde, işletmelerin abonelere yapmak zorunda oldukları fatura üst sınır bilgilendirmesi incelenecektir.
Abonelerin yüksek faturalarla karşılaşmalarının önlenmesi ve fatura tutarlarının kontrol edilebilmesi imkânının sağlanması ile abone bilgilendirmelerinin etkin bir şekilde yapılabilmesini teminen Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurulu tarafından 10/08/2016 tarihli ve 2016/DK-THD/363 sayılı Karar ile “Kullanım Miktarı Sınırlı Hizmetler ile Fatura Üst Sınır Uygulamasına İlişkin Usul ve Esaslar” onaylanmıştır. Söz konusu Usul ve Esaslar 01/12/2017 tarihinde yürürlüğe girmiştir. Yazının devamında, “Kullanım Miktarı Sınırlı Hizmetler ile Fatura Üst Sınır Uygulamasına İlişkin Usul ve Esaslar”, “Usul ve Esaslar” olarak ifade edilecektir.
Konuyu aşağıda soru-cevap şeklinde inceleyeceğiz.
- Fatura üst sınır bilgilendirmesi yapılması için tüketicinin önceden talep etmesi şart mıdır?
Hayır. Aksine, Usul ve Esaslar madde 8/5 hükmüne istinaden, tüketicinin üst sınır bilgilendirmesi yapılmaması yönünde bir talebi olmadıkça, işletme bu bilgilendirmeyi yapmak zorundadır.
- Fatura üst sınır bilgilendirmesi hangi hallerde ne zaman yapılır?
- Kullanım miktarı sınırlı hizmetler için:
Usul ve Esaslar madde 5/1 gereği, “İşletmeciler, yurt içindeki kullanım miktarı sınırlı hizmetler ile asgari olarak uluslararası veri dolaşımı kapsamındaki kullanım miktarı sınırlı hizmetlerde kullanım limitinin %80’ine ve %100’üne ulaşılması halinde abonelerini bilgilendirir.”
Böylece, işletme, kullanım miktarı sınırlı hizmetler için;
- öncelikle, kullanım limitinin %80’ine ulaşması halinde bilgilendirme yapacak,
- ayrıca %100’üne ulaşması halinde ikinci olarak bilgilendirme yapacaktır.
- Kullanım miktarı sınırlı olmayan hizmetler için:
Usul ve Esaslar madde 6/4 gereği, “İşletmeciler, fatura üst sınır değerine dahil olan ücretlerin toplamı 100 TL’ye ulaşan abonelerini bilgilendirir. Bu değer yanında işletmeci tarafından 100 TL altı ve üstü olacak şekilde sunulacak alternatif değerlerin abone tarafından tercih edilmesi halinde, bilgilendirme belirlenen fatura üst sınır değerine ulaşılması halinde yapılır.”
Bu sebeple, işletme, kullanım miktarı sınırlı olmayan hizmetler için;
- tüketicinin alternatif fatura üst sınırı değeri tercih etmemesi halinde, fatura üst sınır değerine dahil olan ücretlerin toplamı 100 TL’ye ulaşan abonelerini bilgilendirir,
- tüketicinin alternatif fatura üst sınırı değeri tercih etmesi halinde, bilgilendirme belirlenen fatura üst sınır değerine ulaşılması halinde yapılır,
- Usul ve Esaslar madde 8/9 gereği, “Faturaya yansıyan dönemsel nitelikteki sabit ücretler toplamı 100 TL’den fazla olan aboneler için işletmecilerin 100 TL üzerinde sundukları alternatif fatura üst sınır değerlerinden birini abonenin tercih etmemiş olması halinde fatura üst sınırı uygulanmaz.”
Usul ve Esaslar madde 6/3 gereği, kullanım miktarı sınırlı olmayan hizmetler için, “Fatura üst sınır değerine ulaşılıp ulaşılmadığının tespitinde, faturaya yansıtılan tüm ücret kalemlerinin toplamı göz önünde bulundurulur. Fatura üst sınır değerine ulaşılıp ulaşılmadığının tespitinde, toplam fatura bedeli üzerinden yapılan indirimler, kullanıma bağlı olarak yapılan indirimler ve ayrıntılı fatura ücretleri ile uluslararası dolaşım kapsamında trafik verisi işletmeciye ulaşmamış olan ses ve mesaj hizmetlerinin sunumundan kaynaklanan ücretler hesaplamaya dâhil edilmeyebilir.”
- Fatura üst sınır uygulamasının kapsam ve içeriği nedir?
Usul ve Esaslar madde 8/1 gereği, “Güncellik bilgisi, “son X dakikalık/saatlik kullanımlar dahil olmayabilir”, “dd.mm.yyyy hh:mm itibarıyla” ve benzeri ifadelerle iletilir. Abonelere yapılacak bilgilendirmelerin güncelliğinin yeterli olmaması durumunda Kurum işletmecilere güncellik bilgisine ilişkin yükümlülük getirebilir.”
- Kullanım miktarı sınırlı hizmetler için:
Usul ve Esaslar madde 5/2 gereği, “Kullanım limitinin % 80’ine ve %100’üne ulaşılması durumunda yapılan abone bilgilendirmeleri;
a) Güncellik bilgisini,
b) Kalan veya kullanılan miktar bilgisini,
c) Hizmetin özelliği gereği (şebeke dışı, sabit/mobil hat ve şebeke içi gibi) ayrıştırılmış dakikaların/kullanımların olması halinde her bir kırılım için kalan veya kullanılan miktar bilgisini,
ç) Kullanım limitinin %100’ünün aşılması halinde varsa; uygulanacak birim ücretleri, ücret bilgisinin verilememesi durumunda ise paket aşım ücreti uygulanacağı bilgisini içerir.”
- Kullanım miktarı sınırlı olmayan hizmetler için:
Usul ve Esaslar madde 6/5 gereği, kullanım miktarı sınırlı olmayan hizmetler için,
“a) Ulaşılan fatura değerini,
b) Bu maddenin üçüncü fıkrasında sayılan hizmetlerden, fatura üst sınır değerinin hesaplanmasına dâhil edilmeyen hizmetleri,
c) Güncellik bilgisini içerir.”
Yukarıda yer alan bilgileri içermeyen bilgilendirmeler, eksik bilgilendirme olacağından, Usul ve Esaslar madde 8/2 gereği, abone sorumlu tutulamayacaktır.
- Fatura üst sınır bilgilendirmesi hangi yollarla yapılmalıdır?
Usul ve Esaslar madde 8/3 gereği,
“Abonelere yapılacak bilgilendirmeler ücretsiz olarak ve kısa mesaj ile gerçekleştirilir.
Ancak aşağıda belirtilen hallerde aboneler işletmeciler tarafından uyarı görseli, e-posta, akıllı çubuk, sesli yanıt sistemi gibi yöntemlerle etkin bir şekilde bilgilendirilir;
a) Sabit Telefon, Uydu ve Kablo TV, İnternet Servis Sağlayıcılığı hizmeti sunan işletmecilerde abonelerinin kısa mesaj alabileceği herhangi bir mobil telefon numarasının kayıtlı olmaması,
b) GSM/IMT-2000/UMTS/IMT hizmeti sunan işletmecilerde abonelerinin kısa mesaj alabileceği herhangi bir mobil telefon numarasının kayıtlı olmaması, abone cihazının kısa mesaj alımına kapalı olması veya cihazın niteliği gereği kısa mesaj ile bilgilendirme yapılmasının mümkün olmaması.”
Usul ve Esaslar madde 8/6 gereği, “Bu Usul ve Esaslar kapsamındaki bilgilendirmelerin yapıldığına ve abone taleplerine ilişkin ispat yükümlülüğü işletmeciye aittir.”
- Fatura üst sınır bilgilendirmesi yükümlülüğüne aykırı davranılırsa ne olur?
Usul ve Esaslar madde 8/2 gereği, “Abonelerin eksik veya geç bilgilendirilmesi ya da bilgilendirilmemesi ile bu Usul ve Esasların 7 nci maddesi kapsamında veri hizmetinin devam etmesi yönünde bir abone talebi olmamasına rağmen durdurulmaması hallerinde abone sorumlu tutulamaz.”
Buna göre,
- abonenin fatura üst sınırı hakkında eksik veya geç bilgilendirilmesi,
- ya da bilgilendirilmemesi ile,
- veri hizmetinin devam etmesi yönünde bir abone talebi olmamasına rağmen durdurulmaması hallerinde,
abone faturadan sorumlu tutulamayacaktır. Bu halde ya fatura iptal edilecek veya ödeme yapılmışsa, aboneye iade yapılacaktır.
Ayrıca, Usul ve Esaslar madde 9 gereği, “İşletmecilerin bu Usul ve Esaslar ile belirlenen yükümlülükleri yerine getirmemeleri halinde, 15/2/2014 tarihli ve 28914 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumu İdari Yaptırımlar Yönetmeliği hükümleri uygulanır.”
Buna göre, fatura üst sınır bilgilendirmesi yükümlülüğüne aykırı davranan işletmeler, hem faturaları iptal etmek zorunda kalacak, hem de BTK tarafından uygulanacak idari para cezası ile diğer idari yaptırımlara maruz kalacaktır.
- Fatura üst sınır bilgilendirmesi yükümlülüğüne aykırı davranılırsa, hangi yollara başvurulmalıdır?
- İşletmecinin internet sitesinde yer alan "Tüketici Şikâyetleri" bölümünden itiraz edilmelidir. (Tüketici Şikâyetlerinin İşletmeciler Tarafından Çözülmesine İlişkin Usul ve Esaslar madde 6/1 gereği, işletmenin şikayetleri, başvurudan itibaren en geç on iş günü içerisinde çözümlemesi esastır. İşletmeciden kaynaklanmayan nedenlerle on iş günü içerisinde çözülmesi mümkün olmayan şikâyetler hakkında tüketici gecikmeksizin bilgilendirilir. Bilgilendirme kapsamında asgari olarak; Şikâyetin çözülememesinin gerekçesi b) Sürecin tamamlanması için varsa öngörülen çözüm tarihi c) Tüketici menfaatinin sağlanması için varsa alınabilecek diğer tedbirler hususları yer alır.)
- Son zamanlarda, tüketici şikayetlerinin etkili olarak çözülmesine vasıta olan https://www.sikayetvar.com/ sitesine şikayet oluşturulmalıdır. (Birçok kurumsal işletme, şikayetvar dan gelen şikayetleri önemsemekte, cevap vermekte ve çözmektedir.)
- BTK nın https://tuketicisikayet.btk.gov.tr/ linkindeki “Tüketici Şikayet Bildirim Sistemi” ne şikayet edilmelidir. (Tüketici şikâyetleri, BTK tarafından yapılacak düzenleme ve denetlemelerde dikkate alınmaktadır. Nitekim, https://www.btk.gov.tr/kurul-kararlari linkindeki BTK kararlarından da görüleceği üzere, tüketici hakkı ihlali sebebiyle işletmelere ciddi miktarlarda idari para cezaları ile diğer idari yaptırımlar uygulanmaktadır.)
- Fatura tutarı dikkate alınarak, Tüketici Hakem Heyeti veya Tüketici Mahkemesine başvurulmalıdır.