Hâkimler ve Savcılar Kurulu (HSK), hâkim ve savcıların derece yükselmesi esaslarına ilişkin ilke kararında kritik bir değişiklik yaptı. Bu kapsamda hâkim ve savcıların terfileri yapılırken, “Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi ve Anayasa Mahkemesi tarafından yapılan incelemelerde ihlal kararına sebebiyet verip vermedikleri, neden oldukları ihlalin niteliği ve ağırlığı ile ilgililerin Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi ve anayasa ile teminat altına alınan hakların korunması konusundaki gayretleri” de dikkate alınacak. Bu esaslara uymayan hakim ve savcıların yükselmesi gerçekleştirilmeyecek.
HSK tarafından alınan Hâkim ve Savcıların Derece Yükselmesi Esaslarına İlişkin İlke Kararı, 5 Nisan 2017 tarihinde yayımlanarak yürürlüğe girmişti. Kararda, hâkim ve savcıların terfisinde; ahlaki gidişleri, mesleki bilgi ve anlayışları, gayret ve çalışkanlıkları, gördükleri işlerin birikmesine sebep olup olmadıkları, çıkardıkları işlerin miktar ve mahiyetleri, göreve bağlılıkları ve devamları, hal kâğıtları ve sicil fişleri gibi şartlar aranıyordu.
Ancak geçen yıl mayıs ayında açıklanan Yargı Reformu Strateji Belgesi’nde “hâkim ve Cumhuriyet savcılarının terfi incelemesi ve denetimlerinde AYM ve AİHM kararlarına uygunluğun gözetilmesi” hedefi de yer almıştı. Belgede, “AYM ve AİHM kararlarına uyumsuzluğun, sözleşme ya da mevzuat hükümlerinin makul yorum farklılıklarını tolere edecek şekilde değerlendirilmesi de önem taşımaktadır. Amaçlanan, hâkim bağımsızlığına uygun bir anlayışla, insan hakları konusunda mesleki duyarlılık ve yeterliliğin ölçülmesidir” değerlendirmesi yapılmıştı.
6. MADDE DEĞİŞTİ
HSK, bu kapsamda beklenen adımı dün attı. Hâkim ve Savcıların Derece Yükselmesi Esaslarına İlişkin İlke Kararı’nın “yükselme esasları”nı düzenleyen 6. maddesinde değişikliğe giden HSK, “Yargı bağımsızlığı ve hâkimlik teminatı ilkeleri temelinde, AİHM ve Anayasa Mahkemesi’nce incelemelerde ihlal kararına sebebiyet verip vermedikleri, neden oldukları ihlalin niteliği ve ağırlığı ile ilgililerin Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi ve anayasa ile teminat altına alınan hakların korunması konusundaki gayretleri” fıkrasını ekledi.
Böylece, hâkim ve savcıların terfisinde; AİHM ve AYM kararlarına uyup uymadıkları veya ihlale neden olup olmadıkları da yükselme şartları arasında dikkate alınacak. HSK, “Birinci Sınıfa Ayrılan ve Birinci Sınıf Olan Hâkim ve Savcıların Çalışmalarının Değerlendirilmesi Esaslarına İlişkin İlke Kararı”na da bu şartı ekledi. (Alican Uludağ / Cumhuriyet)
Hakimler ve Savcılar Kurulundan:
BİRİNCİ SINIFA AYRILAN VE BİRİNCİ SINIF OLAN HAKİM VE SAVCILARIN ÇALIŞMALARININ DEĞERLENDİRİLMESİ ESASLARINA İLİŞKİN İLKE KARARINDA DEĞİŞİKLİK YAPILMASINA DAİR İLKE KARARI
MADDE 1 - 26/06/2018 tarihli ve 30460 sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe giren 05/04/2017 tarihli ve 675/2 sayılı "Birinci Sınıfa Ayrılan ve Birinci Sınıf Olan Hakim Ve Savcıların Çalışmalarının Değerlendirilmesi Esaslarına İlişkin Hakimler ve Savcılar Kurulu ilke Kararı'nın 7 nci maddesinin birinci fıkrasının (i) bendinin, "Katıldıkları meslek içi ve uzmanlık eğitim programları ile varsa mesleki ve akademik konulardaki faaliyetlerine ilişkin diğer bilgi ve belgeler," olarak değiştirilmiştir.
MADDE 2 - Aynı ilke Kararının 7 nci maddesine "Yargı bağımsızlığı ve hakimlik teminatı ilkeleri temelinde; Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi ve Anayasa Mahkemesince yapılan incelemelerde ihlal kararına sebebiyet verip vermedikleri, neden oldukları ihlalin niteliği ve ağırlığı ile ilgililerin Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi ve Anayasa ile teminat altına alınan hakların korunması konusundaki gayretleri," şeklindeki düzenlemenin '(j)' alt bent olarak eklenmiştir.
MADDE 3 - Aynı İlke Kararının 11 inci maddesinin birinci fıkrasının son cümlesinin, "sonuçlandırıp karara bağlayanlardan, birinci ve ikinci bölgelerde çalışanlar için en az 40, diğer bölgelerde çalışanlar bakımından en az 20 kanun yolu değerlendirme formu düzenlenmesi ve bunların % 80'inin, kadastro davalarına bakan hakimler yönünden ise %70'inin "çok iyi" ve "iyi" olması şartıyla, Kanunda ve bu İlke Kararında belirlenen nitelikleri taşıdıklarına veya maddi eserleri ile yükselmek için gerekli olandan çok yüksek liyakat derecelerine ulaştıklarına kanaat getirilenlerin "C" defterinde yükseltilmelerine Kurulca karar verilebilir." olarak değiştirilmiştir.
MADDE 4 - Aynı İlke Kararının 11 inci maddesinin ikinci fıkrasının son cümlesinin, "sonuçlandıranların terfi dönemi içinde haklarında, birinci ve ikinci bölgelerde çalışanlar için en az 40, diğer bölgelerde çalışanlar bakımından en az 20 kanun yolu değerlendirme formu düzenlenmesi ve bunların % 85'inin "çok iyi" ve "iyi" olması şartıyla, Kanunda ve bu İlke Kararında belirlenen nitelikleri taşıdıklarına veya maddi eserleri ile yükselmek için gerekli olandan çok yüksek liyakat derecelerine ulaştıklarına kanaat getirilenlerin "C" defterinde yükseltilmelerine Kurulca karar verilebilir." olarak değiştirilmiştir.
MADDE 5 - Aynı İlke Kararının 11 inci maddesinin üçüncü fıkrasının son cümlesinin, "dosyayı sonuçlandırıp karara bağlayan ve yükselmek için gerekli olandan daha üstün bir liyakat gösterenlerin, terfi dönemi içinde haklarında, birinci ve ikinci bölgelerde çalışanlar için en az 40, üçüncü bölgede çalışanlar bakımından ise en az 20 kanun yolu değerlendirme formu düzenlenmesi ve bunların % 85'inin "çok iyi" ve "iyi" olması şartıyla, Kanunda ve bu İlke Kararında belirlenen nitelikleri taşıdıklarına veya maddi eserleri ile yükselmek için gerekli olandan çok yüksek liyakat derecelerine ulaştıklarına kanaat getirilenlerin "C" defterinde yükseltilmelerine Kurulca karar verilebilir." olarak değiştirilmiştir.
MADDE 6 - Aynı İlke Kararının 14 üncü maddesinin ikinci fıkrasının ilk cümlesinin, "Bir inceleme dönemi içinde uzun süreli sağlık raporu veya doğum nedeniyle ücretsiz izin alınması ya da görevli olarak yurt dışına gönderilmesi, görevden ayrılmak suretiyle yüksek lisans veya doktora öğrenimi yapılması, meslek içi ve uzmanlık eğitim programlarına iştirak edilmesi, tayin ve yetki nedeniyle değişik mahkemelerde çalışılması, müstemir yetki dışında iş çıkarılması, devreden ve gelen iş sayısının fazlalığı, yargılamanın ve soruşturmanın zorunlu kıldığı işlemlerin zamanında yapılmamasının haklı nedenlerden kaynaklanması gibi sebeplerle yukarıda 8, 9, 10 ve 11 inci maddelerde belirtilen asgari oranlardan az iş çıkarılması hali Kurulca lehe değerlendirilebilir." olarak değiştirilmiştir.
MADDE 7 - Aynı İlke Kararının 14 üncü maddesinin beşinci fıkrasının, "Terfi döneminin en az yarısı kadar süreyle ceza infaz kurumlarından sorumlu olan veya müstakil müracaat bürosunda görev yapan Cumhuriyet savcıları ile münhasıran ceza ve güvenlik tedbirlerinin infaz işlemleriyle görevli olan Cumhuriyet savcılarının, çalışmalarının değerlendirilmesinde kanun yolu değerlendirme formlarına ilişkin koşullar aranmaz." olarak değiştirilmiştir.
MADDE 8 - Aynı ilke Kararma aşağıdaki geçici madde eklenmiştir.
"GEÇİCİ MADDE 4 - (1) Bu İlke Kararında Hakimler ve Savcılar Kurulu Genel Kurulunun 04/12/2019 tarihli ve 530-531/Terfi sayılı kararıyla yapılan değişiklikler, 05/04/2017 tarihli ve 675/2 sayılı "Birinci Sınıfa Ayrılan ve Birinci Sınıf Olan Hakim Ve Savcıların Çalışmalarının Değerlendirilmesi Esaslarına İlişkin Hakimler ve Savcılar Kurulu İlke Kararı'nın 11 inci maddesinde değiştirilen kanun yolu değerlendirme formu sayılarına ilişkin hükümler 2020 Ağustos terfi döneminden itibaren, diğer değiştirilen hükümler ise yayımı tarihinden itibaren uygulanır."
MADDE 9 - Bu İlke Kararı yayımı tarihinde yürürlüğe girer.
MADDE 10 - Bu İlke Kararı hükümlerini Hakimler ve Savcılar Kurulu yürütür.
Hakimler ve Savcılar Kurulundan:
HAKİM VE SAVCILARIN DERECE YÜKSELMESİ ESASLARINA İLİŞKİN İLKE KARARINDA DEĞİŞİKLİK YAPILMASINA DAİR İLKE KARARI
MADDE 1 - 26/06/2018 tarihli ve 30460 sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe giren 05/04/2017 tarihli ve 675/1 sayılı "Hakim ve Savcıların Derece Yükselmesi Esaslarına İlişkin Hakimler ve Savcılar Kurulu İlke Kararı'nın 6 ncı maddesinin birinci fıkrasının (i) bendinin, "Örnek karar ve mütalaaları ve varsa mesleki eser ve yazıları, katıldıkları meslek içi ve uzmanlık eğitim programları ile genel sicil durumları," olarak değiştirilmiştir.
MADDE 2 - Aynı İlke Kararının 6 ncı maddesine "Yargı bağımsızlığı ve hakimlik teminatı ilkeleri temelinde; Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi ve Anayasa Mahkemesince yapılan incelemelerde ihlal kararma sebebiyet verip vermedikleri, neden oldukları ihlalin niteliği ve ağırlığı ile ilgililerin Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi ve Anayasa ile teminat altına alman hakların korunması konusundaki gayretleri," şeklindeki düzenlemenin' j)1 alt bent olarak eklenmiştir.
MADDE 3 - Aynı İlke Kararının 10 uncu maddesinin birinci fıkrasının son cümlesinin, "sonuçlandırıp karara bağlayanlardan, birinci ve ikinci bölgelerde çalışanlar için en az 40, diğer bölgelerde çalışanlar bakımından en az 20 kanun yolu değerlendirme formu düzenlenmesi ve bunların % 80'inin, kadastro davalarına bakan hakimler yönünden ise % 70'inin "çok iyi" ve "iyi" olması şartıyla, Kanunda ve bu İlke Kararında belirlenen nitelikleri taşıdıklarına veya maddi eserleri ile yükselmek için gerekli olandan çok yüksek liyakat derecelerine ulaştıklarına kanaat getirilenlerin "C" defterinde yükseltilmelerine Kurulca karar verilebilir." olarak değiştirilmiştir.
MADDE 4 - Aynı İlke Kararının 10 uncu maddesinin ikinci fıkrasının son cümlesinin, "sonuçlandıranların, terfi dönemi içinde haklarında birinci ve ikinci bölgelerde çalışanlar için en az 40, diğer bölgelerde çalışanlar bakımından en az 20 kanun yolu değerlendirme formu düzenlenmesi ve bunların % 85'inin "çok iyi" ve "iyi" olması şartıyla, Kanunda ve bu İlke Kararında belirlenen nitelikleri taşıdıklarına veya maddi eserleri ile yükselmek için gerekli olandan çok yüksek liyakat derecelerine ulaştıklarına kanaat getirilenlerin "C" defterinde yükseltilmelerine Kurulca karar verilebilir." olarak değiştirilmiştir.
MADDE 5 - Aynı İlke Kararının 10 uncu maddesinin üçüncü fıkrasının son cümlesinin, "sonuçlandırıp karara bağlayan ve yükselmek için gerekli olandan daha üstün bir liyakat gösterenlerin, terfi dönemi içinde haklarında, birinci ve ikinci bölgelerde çalışanlar için en az 40, üçüncü bölgede çalışanlar bakımından ise en az 20 kanun yolu değerlendirme formu düzenlenmesi ve bunların % 85'inin "çok iyi" ve "iyi" olması şartıyla, Kanunda ve bu ilke Kararında belirlenen nitelikleri taşıdıklarına veya maddi eserleri ile yükselmek için gerekli olandan çok yüksek liyakat derecelerine ulaştıklarına kanaat getirilenlerin "C" defterinde yükseltilmelerine Kurulca karar verilebilir." olarak değiştirilmiştir.
MADDE 6 - Aynı İlke Kararının 13 üncü maddesinin ikinci fıkrasının ilk cümlesinin, "Bir inceleme dönemi içinde uzun süreli sağlık raporu veya doğum nedeniyle ücretsiz izin alınması ya da görevli olarak yurt dışına gönderilmesi, görevden ayrılmak suretiyle yüksek lisans veya doktora öğrenimi yapılması, meslek içi ve uzmanlık eğitim programlarına iştirak edilmesi, tayin ve yetki nedeniyle değişik mahkemelerde çalışılması, müstemir yetki dışında iş çıkarılması, devreden ve gelen iş sayısının fazlalığı, yargılamanın ve soruşturmanın zorunlu kıldığı işlemlerin zamanında yapılmamasının haklı nedenlerden kaynaklanması gibi sebeplerle yukarıda 7, 8, 9 ve 10 uncu maddelerde belirtilen asgari oranlardan az iş çıkarılması hali Kurulca lehe değerlendirilebilir." olarak değiştirilmiştir.
MADDE 7 - Aynı İlke Kararının 13 üncü maddesinin beşinci fıkrasının, "Terfi döneminin en az yarısı kadar süreyle; ceza infaz kurumlarından sorumlu olan veya müstakil müracaat bürosunda görev yapan Cumhuriyet savcıları ile münhasıran ceza ve güvenlik tedbirlerinin infaz işlemleriyle görevli olan Cumhuriyet savcılarının, derece yükselmelerinde kanun yolu değerlendirme formlarına ilişkin koşullar aranmaz." olarak değiştirilmiştir.
MADDE 8 - Aynı ilke Kararma aşağıdaki geçici madde eklenmiştir.
"GEÇİCİ MADDE 4 - (1) Bu İlke Kararında Hakimler ve Savcılar Kurulu Genel Kurulunun 04/12/2019 tarihli ve 530-531/Terfi sayılı kararıyla yapılan değişiklikler, 05/04/2017 tarihli ve 675/1 sayılı "Hakim ve Savcıların Derece Yükselmesi Esaslarına İlişkin Hakimler ve Savcılar Kurulu İlke Kararı'nın 10 uncu maddesi ile değiştirilen kanun yolu değerlendirme formu sayılarına ilişkin hükümler 2020 Ağustos terfi döneminden itibaren, diğer değiştirilen hükümler ise yayımı tarihinden itibaren uygulanır."
MADDE 9 - Bu İlke Kararı yayımı tarihinde yürürlüğe girer.
MADDE 10 - Bu İlke Kararı hükümlerini Hakimler ve Savcılar Kurulu yürütür.