KADINLARIN DOĞUM BORÇLANMA SÜRELERİNE AİT YASAL HAKLARIN BİR BÖLÜMÜ GENELGE İLE KALDIRILMIŞTIR.

            Tamamı Ekim 2008 tarihinden itibaren yürürlüğe giren 5510sayılıSosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanununa göre sigortalı olan kadınların Doğum Borçlanması yapabilecekleri süreler vardır. Kanunun yürürlüğe girdiği günden itibaren özellikle uygulama şekli tartışılan ve birçok kadın sigortalı tarafından dava konusu yapılan Doğum Borçlanmasındaki gelinen son durum ve bunun sonucunda 4 yıla kadar erken emekli olma hakkı bulunan kadın sigortalıların ve hak sahiplerinin borçlanabilecekleri doğum borçlanma süreleri, bu yazımızın konusu olacaktır.

 

 

Doğum borçlanmasıyla ilgili uygulamayı, 5510 sayılı kanun ve buna ilişkin olan tebliğ hükmüne göre ve SGK’nın çıkarmış olduğu 2010/106 sayılı Genelgeye göre olmak üzere iki ayrı cepheden değerlendirmekte yarar var. Şöyle ki;    

A- 5510 sayılı Kanunla düzenlenmiş olan doğum borçlanmasına, önce Sosyal Sigorta İşlemleri Yönetmeliği ve daha sonra çıkarılan tebliğ ile kamuoyunda uzun süre tartışma yaratan bazı konulara açıklık getirilmiştir. Buna göre;

 

            Kanunları gereği verilen ücretsiz doğum ya da analık izni süreleri ile 5510 sayılı Kanunun 4 üncü maddesinin birinci fıkrasının (a) bendi kapsamındaki sigortalı kadının, iki defaya mahsus olmak üzere doğum tarihinden sonra iki yıllık süreyi geçmemek kaydıyla hizmet akdine istinaden işyerinde çalışmaması ve çocuğunun yaşaması şartıyla talepte bulunulan süreler, doğum borçlanması kapsamındadır.

 

            Sigortalılar veya bunların hak sahipleri isterlerse bu doğum sürelerinin tamamını veya bir kısmını borçlanarak sigortalık hizmetlerine ilave ettirebilir ve erken emekli olabilirler.

                       

            1- Doğum yapmış kadının çocuğunun sağ doğmuş olası ve yaşaması,

            2- Doğumdan sonraki iki yıllık sürenin tamamında veya bir kısmında hizmet akdine    

                istinaden işyerinde çalışmaması ve bu sürelerde adına sigorta priminin ödenmemiş olması,

            3- Her doğum için iki yıllık süreyi geçmemek kaydıyla borçlanma talebinde bulunulması,

            4- Kendilerinin veya hak sahiplerinin yazılı talepte bulunmaları ve talep tarihindeki prime esas günlük kazancın alt ve üst sınırları arasında olmak üzere, kendilerince belirlenecek günlük kazancın % 32’si üzerinden Kurum tarafından hesaplanacak borcun, tebliğ tarihinden itibaren bir ay içinde Sosyal Güvenlik Kurumuna ödenmesi,

             Gerekir.

 

            Tebliğ tarihinden itibaren bir ay içinde borcun tamamının veya bir kısmının ödenmesi halinde ödenen miktara karşılık gelen süre, sigortalılık süresi olarak değerlendirilecektir. 

            Bir ay içinde ödenmeyen borçlanmalar geçerli sayılmaz. Geçerli sayılmayan borçlanmalar için ayrıca yeni bir başvuruda bulunulması gerekir.

           

           

            Sigortalının veya hak sahiplerinin talepte bulundukları tarihte 5510 sayılı Kanunun 82. maddesine göre pirime esas alt ve üst sınırlar arasında olmak üzere kendileri tarafından belirleneceği bir günlük kazancın %32’si oranında hesaplanacak olan tutardır. Bu oran, bugün için prime esas kazancın alt sınırı olan 760,50 TL.nin belirlenmesi halinde, bir aylık borçlanma karşılığı 243,36 Tl., bir yıllık borçlanma karşılığı ise 2.920,32 Tl. prim ödenmesi gerekecektir.

 

             ( SPEK aylık alt sınır: 760.50 x % 32= 243,36 bir ay x 12 ay = 2.920,32 Tl.)

 

            Her ne kadar SGK’nın halen yürürlükte bulunan 2008/111 sayılı genelgesinde, “Doğumun çalıştığı işinden ayrıldıktan sonra 300 gün içinde gerçekleşmesi ve sigortalı kadının doğumdan önce çalışmaya başlayarak sigortalılık şartını yerine getirmesi gerekir”  denmiş ise de, 5510 sayılı Kanunda, yönetmelikte ve yeni çıkan tebliğde böyle bir şart öngörülmemiş, 2010/106 sayılı Genelge ile de bu şart kaldırılmıştır.

 

İç genelgelerin kanunlara, yönetmelik ve tebliğlere aykırı olamayacağı, iç hukukumuzun ve evrensel hukukun en temel ilkesidir. İç hukukumuzda da benimsenen ve geçerli olan bu temel hukuk ilkesi nedeniyle, genelge hükümleri değil, 5510 sayılı Kanun, yönetmelik ve tebliğ hükümleri geçerli olmalıdır. Aksi uygulamalar, kanuna aykırı ve hukukun ihlali olmaktadır.  2010/106 sayılı Genelge bu ihlalin tipik örneğidir. Genelge ile sigortalılık tescil tarihi öncesi doğumlar nedeniyle borçlanma imkanı kaldırılarak Kanun ve tebliğe aykırı bir uygulama getirilmiştir.

5510 sayılı Kanunun 41 inci maddesinin (a) bendine göre kadın sigortalıların doğum nedeniyle çalışamadıkları en fazla iki defa olmak üzere ikişer yıllık sürelerinin borçlandırılmasında sigortalının doğumdan önce 4. maddenin birinci fıkrasının (a) bendi kapsamında tescil edilmiş olması ve adına kısa yada uzun vadeli sigorta kolları yönünden prim ödenmiş olması yeterli sayılacaktır. Doğumun çalıştığı işinden ayrıldıktan sonra 300 gün içinde gerçekleşmesi şartı aranmayacaktır. Doğum borçlanması talebinde bulunan kadın sigortalının işvereninden belge istenilmeksizin Kurum hizmet kayıtlarından tespiti yapılarak sonuçlandırılacaktır.

 

Doğum borçlanması talebinde bulunan kadın sigortalıların doğum yaptığı tarihten sonra adına primi ödenmiş süreler borçlanma hesabında dikkate alınmayacak, doğum borçlanması yapılacak sürede çocuğun vefat etmesi halinde vefat tarihine kadar olan süreler borçlandırılacaktır. İlk doğumunu yaptıktan sonra iki yıl dolmadan ikinci doğumunu yapan kadın sigortalı, ilk doğumdan ikinci doğuma kadar geçen süre ile ikinci doğum için borçlanabileceği iki yıllık sürenin toplamı kadar geçen süreyi borçlanabilecektir.