05.12.2017 tarihinde yayımlanan ve “Sosyal Sigorta İşlemleri Yönetmeliği”(SSİY)nde önemli değişiklikler yapan Yönetmeliğe ilişkin önceki yazımızda[1] bir kısım değerlendirmeler yapmıştık. Bu yazımızda konuya ilişkin değerlendirmelerimize kaldığımız yerden devam edeceğiz.
PRİM ÖDEME YÜKÜMLÜSÜ KENDİSİ OLAN KİŞİNİN PRİM BORCU OLMASI DURUMUNDA AYLIĞININ BAŞLANGIÇ TARİHİ
4/1-b(Bağ-Kur) kapsamında hizmet olarak değerlendirilen süreler dâhil olmak üzere prim ödeme yükümlüsü kendisi olup aylık bağlanması için yazılı istekte bulunduğu tarih itibarıyla prim borcu olanların tahsis talebi, borcun ödendiği tarih itibariyle geçerli sayılır ve bağlanacak aylıklar borcun ödendiği tarihi takip eden aybaşından itibaren başlatılır[2].
AYLIK ALMAKTA İKEN ÇALIŞMANIN SONRADAN TESPİT EDİLMESİ HALİNDE UYGULANACAK İŞLEM
Malullük, yaşlılık, ölüm aylığı veya ölüm geliri almakta iken, gelir veya aylıkları Kanuna[3] göre veya yabancı bir ülke mevzuatı kapsamında çalışmaya başlaması nedeniyle kesilmesi gerektiği daha sonra tespit edilenler hakkında yersiz ödenen aylıkların tespitinde sadece çalışılan sürelerdeki aylık ve gelirler için borç çıkarılır.
Bunlardan işten ayrılmış olanların malullük veya yaşlılık aylıkları, sigortalılığın sona erdiği tarih yazılı istek tarihi kabul edilerek, bu tarihi takip eden ödeme dönemi itibarıyla yeniden hesaplanarak bağlanır. Hak sahiplerinin aylıkları ise işten ayrıldıkları tarihi takip eden aybaşından itibaren ödenmeye devam edilir[4].
Bu durumda aylık ve geliri çalışması nedeniyle kesilmiş olan kişilerin lehine olmak üzere yeni bir tahsis talebine gerek olmaksızın kesilen aylık ve gelirlerin tekrar bağlanmasını kolaylaştırmakta ve çabuklaştırmaktadır. Yine örneğin; mallulük aylığı aldığı dönemde sadece 2 aylık bir çalışması olmasına rağmen yeni bir tahsis talebi olmadığı gerekçesiyle çalışmaya başladığı dönemden itibaren tüm aylıklarının kesilmesi ve kısa bir çalışma devresi nedeniyle yıllarca almış olduğu aylıkların borç olarak çıkarılması işlemlerinin de önüne geçecektir.
AYLIK BAĞLANDIKTAN SONRA PRİM ÖDEME GÜN SAYISININ EKSİK OLDUĞU TESPİT EDİLENLER
Bu maddenin yürürlüğe girdiği tarihten önce (05.12.2017) Kanuna veya ilgili sosyal güvenlik kanunlarına göre aylık bağlanmış olanlardan, tahsis talep veya ölüm tarihi itibariyle ilgili kanunlarında öngörülen aylık bağlama koşullarından prim ödeme gün sayısı şartının sigortalıların kasıtlı veya kusurlu davranışlarından kaynaklanmayan nedenlerle yerine gelmediği daha sonra anlaşılanların eksik hizmet süreleri;
a) Kanuna veya 3201 sayılı Kanuna göre borçlanılacak süresi olanlar, borçlanma talep tarihinde Kanunun 82 nci maddesine göre tespit edilecek prime esas günlük kazanç alt sınırı üzerinden eksik hizmet süresi kadar borçlandırılmak,
b) Borçlanılacak süresi olmayanlar ile borçlanılacak süreleriyle eksik hizmet süresini tamamlamayanlardan; tahsis talep tarihi ile yersiz ödemenin tespit edildiği tarih arasında Kanunun 4 üncü maddesinin birinci fıkrası kapsamında sigortalılığı bulunanların eksik hizmet süresinin tamamlanacağı tarihe kadar hizmet verilmek,
c) (a) ve (b) bendi kapsamında süresi olmayanlardan; isteğe bağlı, 2925 sayılı Kanuna tabi, Kanunun ek 5 inci maddesi ile ek 9 uncu maddesinin ikinci fıkrası kapsamındaki sigortalılıkları tahsis talep tarihi itibariyle aylığa hak kazanmaları nedeniyle sona erenlere, eksik hizmet süresinin tamamlanacağı tarihe kadar belirtilen kapsamdaki sigortalılıkları devam ettirilmek,
suretiyle tamamlatılır.
(a) bendi kapsamında olanlar için yeni bir aylık hesabı yapılmaz ve aylık başlangıç tarihi değiştirilmez. (b) ve (c) bentleri kapsamında olanlar için ise aylık bağlanmış olan sigortalılık haline göre eksik hizmet süresinin tamamlanacağı tarih itibariyle yeniden aylık hesaplanır ve yapılacak hesaplamada; devam eden sigortalılık süreleri gün ve kazanç olarak, borçlanılacak süreler sadece prim ödeme gün sayısı olarak değerlendirilir.
(a), (b) veya (c) bentleri kapsamında tahakkuk edecek borç tutarları ile bu madde kapsamında olanlara son aylık ödenen tarihten eksik hizmet süresi kadar geriye gidilerek tespit edilecek sürede yapılmış olan yersiz ödemeler aylıklarından kesilmek suretiyle tahsil edilir. Ancak bu maddenin yürürlük tarihinden önce aylıkları kesilerek yersiz ödenen tutarların tamamı tahsil edilmiş olanlar ile tahsil süreci devam edenlerin ödemiş oldukları tutarlar bu madde kapsamında hesaplanan yersiz ödeme tutarından fazla ise iade ve mahsup edilmez.
Av. Erdoğan KAYA
İletişim adresi: www.gurselavukatlik.com