STAJYERİN SOSYAL GÜVENLİK PRİMİ
Türkiye Barolar Birliği’nin “AVUKATLIK KANUNU DEĞİŞİKLİK ÖNERİSİ ÇALIŞMA METNİ” üzerinde, kendimce önemli gördüklerime ilişkin görüşlerimi açıklamayı sürdürüyorum. Bu üçüncü yazımda; mesleğe giriş, sınav ve staja ilişkin öneriler üzerinde durmak istiyorum.
Önceki iki yazımda belirttiğim gibi Çalışma Metni genel anlayış olarak
mesleğin niceliksel sorunlar yaşadığını kabul ederek buna ilişkin çözümler arıyor. Bu konudaki en temel çözüm önerisini sınavın yeniden düzenlenmesi ve staja kabul edilecek aday sayısının sınırlanması oluşturuyor.
Bilindiği gibi, Anayasa Mahkemesi’nin, 5558 sayılı “Avukatlık Kanununda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun”un avukatlık sınavını kaldıran, 1. maddesini iptal edenEsas 2007/16, Karar 2009/147 sayılı ve 15.10.2009 tarihli kararı gerekçeli olarak 8.1.2010 tarih ve 27456 sayılı Resmi Gazete’de yayınlandı.
Anayasa Mahkemesi’nin avukatlık sınavının kaldırılmasının yerinde olmadığını belirtirken ya da bu mesleğe girişin kimi koşul ve kayıtlamalara bağlı kılınması gerektiğini belirtirken dayandığı gerekçe;
“Hukuk devletinin olmazsa olmaz koşulu olan “bağımsız yargı”, yargının olmazsa olmaz koşulu olan “savunma” ile birlikte anlam kazanır. Savunma, “sav-savunma-karar” üçgeninden oluşan yargının vazgeçilmez öğesidir. Adaletli bir yargılamanın varlığı, ancak avukatın etkin katılımıyla sağlanabilir. Avukatlığın önemi ve özelliği nedeniyle bu mesleğe girişin kimi koşul ve kayıtlamalara bağlı kılınması, hukuk devletinin ve adil yargılanma hakkının gereğidir.
Avukatın seçkinliği ve üstün nitelikler taşıması, hem kamunun hem de yargının beklediği bir husus olup, bunun sağlanmasında mesleğin gelişmesine katkı kadar mesleğe seçilme de önem kazanır. Sadece temel hukuki konularda eğitilmiş olmak, bir mesleği yürütmek için yeterli olamaz. Mesleki açıdan yetkinlik, stajyerlik gibi özel eğitimlerin yanı sıra mesleğe girişte seçme ya da elemeyi de içerir.”
şeklinde olmuştur.
Bu gerekçe aşağıdaki kabullere dayanmaktadır.
-Sadece temel hukuki konularda eğitilmiş olmak, avukatlık mesleğini yürütmek için yeterli olamaz.
-Mesleki açıdan yetkinlik, stajyerlik gibi özel eğitimlerin yanı sıra mesleğe girişte seçme ya da elemeyi de içerir.
-Avukatlığın önemi ve özelliği nedeniyle bu mesleğe girişin kimi koşul ve kayıtlamalara bağlı kılınması, hukuk devletinin ve adil yargılanma hakkının gereğidir.
Anayasa Mahkemesi’nin bu kararının yıllardır sürdürdüğümüz “sınav” tartışmalarını en azından, “olsun mu olmasın mı” boyutundan kurtarması beklenirdi. Sonuçta böyle de oldu ve en azından mesleğe girişi sınav koşuluna bağlayan ve üzerinde çalışılabilecek bir metin ortaya çıktı. Şimdi yapılması gereken, bütün popülist yaklaşımları terk ederek, bu metin üzerinde tartışarak son şeklini verip yasalaşmasını sağlamaktır.
Sınav ve staj konusunda önerilen değişiklikler:
-STAJA KABUL EDİLECEK STAJYER SAYISI HER YIL BARO GENEL KURULU TARAFINDAN BELİRLENİYOR.
Baro genel kurulunun görevlerini belirleyen 81 inci maddeye yeni 9 uncu fıkra olarak önerilen bu düzenleme ile; baro genel kurullarına staja kabul edilecek stajyer sayısını belirli bir yüzde ile sınırlama görevi veriliyor. Böylelikle, Tekirdağ Barosu’nun, 9 Ekim 2004 tarihli genel kurul kararı ile 2004-2006 dönemindeki stajyer sayısını sınırlama uygulamasının ne kadar yerinde olduğu bir kez daha ortaya çıkmaktadır. (Bu konuda genel kurula sunulan önerge metni ile karar hakkındaki görüşlerimi Türkiye Barolar Birliği Dergisi’nin 2005 yılında yayınlanan 55 inci Kasım/Aralık sayısının 11-14 sayfalarında yer alan makalemde belirtmiştim.)
Yerinde bulduğum ve desteklediğim bu değişiklik önerisi karşısında tek eleştirim iki yılda bir toplanacak baro genel kurulunun bu belirlemeyi her yıl için nasıl yapacağıdır.
Bu konudaki bir başka düzenleme ile kontenjanın boşalmasını bekleyemeyen stajyere 15 inci maddenin ikinci fıkrası ile kontenjanı uygun olan başka bir baroya staj için başvurabilme olanağı tanınıyor.
-STAJA KABUL SINAVI DÜZENLENİYOR.
Stajyer adayının staja kabul edilebilmesi için Yüksek Öğretim Kurulu Öğrenci Seçme ve Yerleştirme Merkezi tarafından çoktan seçmeli olarak yapılacak devlet sınavında yüz puan üzerinden en az yetmiş puan alması gerekiyor.
-ÜÇ YIL İÇİNDE DÖRT KEZ SINAVA GİRME HAKKI OLAN ADAY BAŞARISIZ OLURSA BİR DAHA SINAVA GİREMİYOR.
-STAJ SÜRESİ İKİ YILA ÇIKARILIYOR.
Stajın dört ayı doğrudan Avukatlık Akademisi’nde, sekiz ayı adli ve idari yargı organları ve dairelerinde, on iki ayı en az beş yıl kıdemi olan bir “avukat” yanında yapılması düzenleniyor. (15 inci maddenin 3 üncü fıkrası)
Önceki yazılarımda belirttiğim; “avukat”, “avukatlık bürosu” ve “avukatlık ortaklığı” tanımlarının yapılmamasının yarattığı belirsizliğin altını tekrar çizmek istiyorum. Staj “avukatlık ortaklığı” ya da “avukatlık bürosu” yanında yapılamaz mı?
-AVUKATLIK AKADEMİSİ VE ADLİYE STAJI SÜRESİNCE STAJYERLERDEN ŞARTLARI UYGUN OLANLARA VEKALET PULU GELİRLERİNDEN BAROLAR TARAFINDAN BURS, TBB TARAFINDAN STAJ KREDİSİ VERİLİYOR.
Yeniden düzenlenen 27 nci madde ile yapılan bu düzenlemeden bursun karşılıksız olduğu, kredinin ise geri ödeneceği, aynı stajyerin hem barodan burs hem de TBB’den kredi alabileceği anlaşılıyor. Karşılıksız bir burs için yapılacak taleplerde baroları stajyerin koşullarının uygunluğunu değerlendirme durumunda bırakmak sağlıklı sonuç vermeyecek ve tartışmalara neden olacaktır.
Vekalet pulu gelirleri bu şekilde kullanılabilecek boyutlara ulaşıyor ise bunun daha uygunu burs değil de her stajyere ücret verilmesidir.
-STAJYERLERİN AVUKATLIK AKADEMİSİ VE ADLİYE STAJI SÜRESİNCE KISA VADELİ SİGORTA KOLLARINDAN SİGORTALANMALARINA İLİŞKİN SOSYAL GÜVENLİK PRİMLERİ TBB TARAFINDAN VEKALET PULU GELİRLERİNDEN ÖDENİYOR.(Madde 27/e)
27 nci maddede önerilen bu değişikliklerle vekalet pulu gelirleri için staj kredisinden başka burs ve sosyal güvenlik primi olarak iki yeni gider kalemi daha getiriliyor. Stajyerler için yapılacak harcamaları bu boyutta arttırmak daha geniş çalışma ve tartışmaları gerektirir düşüncesindeyim.
-YANINDA STAJ YAPILAN AVUKAT STAJYERE BURS VERİYOR VE SOSYAL GÜVENCE SAĞLIYOR.(Madde 22)
Kavram kargaşasını bu madde üzerinde de dile getirmem gerekiyor; “yanında staj yapılacak avukat” ifadesi kullanılıyor. Beşinci fıkrada burs ve prim ödemelerinin avukat veya avukatlık ortaklığı tarafından gider olarak yazılabileceği belirtiliyor. “Avukatlık bürosu” stajyere verdiği bursu, ödediği sigorta primini gider yazamayacak mı?
Bugünkü değerlerle ayda yaklaşık 1000 TL lik bir maliyeti karşılamaya yanında staj yapılacak meslektaşlarımız ne kadar istekli olacaktır?
Stajın ilk yılında bu ödemeleri yapan TBB, ikinci yıl için de yapamaz mı?
-STAJYERE TÜRKİYE BAROLAR BİRLİĞİ AVUKATLIK AKADEMİSİ EĞİTİM ÇALIŞMALARINA KATILMA YÜKÜMLÜLÜĞÜ GETİRİLİYOR.
Değişiklikteki en önemli önerilerden biri meslek içi eğitimde bir aşama olan Türkiye Barolar Birliği Adalet Akademisi’dir. Akademi bütün unsurları ile kuruluşunu tamamlayıp sürekli eğitim verebilir düzeye gelebildiğinde mesleğimiz için önemli bir kazanım olacaktır.
-STAJ SONU YETERLİK SINAVI DÜZENLENİYOR. (Madde 31)
Türkiye Barolar Birliği Adalet Akademisi’nde, stajyerin bağlı olduğu baro temsilcisinin de katılımıyla, stajyerin meslek kuralları bilgisi ile hukuk kurallarını ve ilkelerini olaylara uygulayabilme yeterliliğinin değerlendirilmesi için yılda iki defa açılacak olan bir yeterlilik sınavı düzenleniyor.
-STAJ SONU YETERLİK SINAVINI STAJ SÜRESİNİN BİTİMİNDEN BAŞLAYARAK İKİ YIL İÇİNDE GİRİLECEK EN FAZLA DÖRT SINAVDA BAŞARMAK GEREKİYOR. BAŞARAMAYAN AVUKAT OLAMIYOR.
-HUKUK FAKÜLTESİNDEN BU KANUNUN KABULÜNDEN ÖNCE MEZUN OLANLAR YÜRÜRLÜK TARİHİNDEN BAŞLAYARAK BİR YIL İÇİNDE STAJ BAŞVURUSU YAPTIKLARINDA STAJ VE SINAV KONUSUNDAKİ YENİ DÜZENLEMELERE TABİ OLMAYACAKLAR.
-KANUNUN KABULÜ TARİHİNDE STAJ İÇİN BAŞVURMUŞ OLANLARA DA DEĞİŞİKLİKLER UYGULANMAYACAK.
-KANUNUN STAJ VE SINAVA İLİŞKİN HÜKÜMLERİ RESMİ GAZETEDE YAYINLANDIKTAN ALTI AY SONRA YÜRÜRLÜĞE GİRECEK.
Av. İ. Güneş Gürseler
gunes@gurselertufan.av.tr