6111 SAYILI KANUN’A GÖRE SGK ALACAKLARININ YENİDEN YAPILANDIRILMASI
Yazar:MehmetUZUN*
Yaklaşım / Nisan 2011 / Sayı: 220
I- GİRİŞ
Kamuoyunda Torba Kanun olarak bilinen ve 300 kalem borcun yeniden yapılandırılmasını içerdiği ifade edilen, “6111 sayılı Bazı Alacakların Yeniden Yapılandırılması İle Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu ve Diğer Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun” 25.02.2011 tarihinde Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girmiştir.
Söz konusu Kanun’da, Sosyal Güvenlik Kurumu’na olan borçların da yeniden yapılandırılacağı hüküm altına alınmıştır. 6111 sayılı Kanun’da özellikle “gecikme zammı” ve “gecikme cezası”nın tamamen silinmesi, SGK’ya borcu olan vatandaşların, borçlarını, Kanun’da öngörülen sürede ve şartlarda ödemeleri halinde, kendilerini ekonomik açıdan büyük oranda rahatlatacaktır.
Bu makalede, 6111 sayılı Kanun’da SGK’nın hangi alacaklarının yeniden yapılandırılacağı, bu alacakların yeniden yapılandırılırken gerekli şartların neler olduğu, yeniden yapılandırmaya son başvuru tarihi gibi konular açıklanmaya çalışılacaktır.
II- YENİDEN YAPILANDIRILACAK BORÇLAR
SGK’ya olan borçların hangilerinin yeniden yapılandırma kapsamına girdiği, 6111 sayılı Kanun’un 1. maddesinin birinci fıkrasının (d) bendi, 16. maddesi, 17. maddesinin yirmi beşinci fıkrasının (c) bendi ile yirmi altıncı ve otuz birinci fıkralarında düzenlenmiştir.
Buna göre;
- 5510 sayılı Kanun’un 4. maddesinin birinci fıkrasının (a), (b) veya (c) bendi kapsamındaki sigortalılık statülerinden kaynaklanan sigorta primi, emekli keseneği ve kurum karşılığı, fiili hizmet süresi zammı ve itibari hizmet süresi kesenek, kurum karşılığı ve primi, işsizlik sigortası primi, sosyal güvenlik destek primi ile 2925 sayılı Tarım İşçileri Sosyal Sigortalar Kanunu’na tabi sigortalılık statüsünden kaynaklanan prim alacakları (2010/Kasım ayı ve önceki aylara ait borçlar), - İsteğe bağlı sigorta primi ve topluluk sigortası primi alacakları,
- Yaşlılık, emeklilik veya malullük aylığı bağlandıktan sonra 5510 sayılı Kanun’un 4. maddesinin birinci fıkrasının (b) bendi kapsamında çalışılması nedeniyle tahakkuk eden sosyal güvenlik destek primi alacakları,
- 5510 sayılı Kanun’un geçici 17. maddesine istinaden durdurulan sigortalılık sürelerine ilişkin prim alacakları,
- Özel nitelikteki inşaatlar ile ihale konusu işlere ilişkin eksik işçilikten kaynaklanan sigorta primi alacakları,
- İdari para cezası alacakları,
- Damga vergisi, özel işlem vergisi ve eğitime katkı payı alacakları,
- SGK taşınmazlarının kiralanmasından kaynaklanan kira alacakları,
- İş kazası ve meslek hastalığı, malullük, adi malûllük ve ölüm halleri ile genel sağlık sigortalısına ve bunların bakmakla yükümlü olduğu kişilere yönelik fiiller nedeniyle ilgililerden tahsili gereken rücu alacakları,
- SGK tarafından fazla veya yersiz olarak ödendiği tespit edilen gelir ve aylıklara ilişkin alacaklar ile bunlara bağlı gecikme cezası, gecikme zammı ve kanuni faiz alacakları
yeniden yapılandırılacaktır.
III- SON BAŞVURU TARİHİ VE YENİDEN YAPILANDIRILICAK BORÇLARIN DÖNEMİ
6111 sayılı Kanun 25.02.2011 tarihinde Resmi Gazete’de yayımlanarak aynı gün yürürlüğe girmiştir. Söz konusu Kanun’un 18. maddesi birinci fıkrasında, bu Kanun hükümlerinden yararlanmak isteyen borçluların kanunun yayımlandığı tarihi izleyen ikinci ayın sonuna kadar ilgili idareye başvurmaları şart denildiğinden, son başvuru tarihi 30.04.2011 olması gerekiyor, ancak 30.04.2011 tarihi Cumartesi gününe denk geldiğinden, son başvuru tarihi 02.05.2011 olacaktır.
6111 sayılı Kanun’a göre SGK tarafından yeniden yapılandırılacak olan ve 2010/Kasım ayı ve önceki aylara ait borçlar;
- Sigorta primi,
- Emekli keseneği ve kurum karşılığı,
- Fiili hizmet süresi zammı ve itibari hizmet süresi kesenek, karşılık ve primi,
- İşsizlik sigortası primi,
- İşverenlerin ödemekle yükümlü olduğu sosyal güvenlik destek primi,
- 2925 sayılı Kanun kapsamına giren sigortalıların sigorta primi,
- İsteğe bağlı sigorta primi ve topluluk sigortası primi,
- Sosyal güvenlik primi,
- 25.02.2011 tarihinden önce tahakkuk ettiği halde aynı tarih itibariyle ödenmemiş damga vergisi, özel işlem vergisi ve eğitime katkı payı.
30.11.2010 tarihine kadar bitirilmiş olan;
- Özel nitelikteki inşaatlar ile ihale konusu işlere ilişkin eksik işçilik tutarı üzerinden hesaplanan sigorta primi,
31.12.2010 tarihine kadar işlenen fiillere ilişkin olan;
- En geç 02.05.2011 tarihine kadar tebliğ dilerek tahakkuk etmiş idari para cezaları,
Ayrıca;
- 5510 sayılı Kanun’un geçici 17. maddesine istinaden durdurulan sigortalılık sürelerine ilişkin prim alacakları,
- SGK mülkiyetinde olan taşınmazların kiralanmasından kaynaklanan ve vadesi 31.12.2010 tarihi itibarıyla geldiği halde, 25.02.2011 tarihi itibarıyla ödenmemiş olan kira alacakları,
- İşverenler ve üçüncü şahıslar tarafından iş kazası ve meslek hastalığı, malûllük, adi malûllük ve ölüm halleri ile genel sağlık sigortalısına ve bunların bakmakla yükümlü olduğu kişilere yönelik fiiller nedeniyle ödenmesi gereken rücu alacaklarından 02.05.2011 tarihine kadar davası sonuçlanarak tahakkuk ettiği halde ödenmemiş alacaklar,
- SGK tarafından 02.05.2011 tarihine kadar fazla veya yersiz olarak ödenen gelir veya aylıklara ilişkin alacaklar
belirtilen dönemler itibariyle yeniden yapılandırılacaktır.
IV- SGK’YA OLAN BORÇLARIN NE KADARI SİLİNECEK?
İdari para cezaları hariç SGK’ya olan tüm borçların gecikme cezası ve gecikme zammı gibi tüm fer’ileri silinmektedir. Yani, borçların sadece aslı kalmakta ve borç aslına da TEFE/ÜFE uygulanarak borç yeniden hesaplanmaktadır.
İdari para cezaları ise;
31.12.2010 tarihine kadar (bu tarih dahil) işlenen fiillere ilişkin uygulanan idari para cezalarından, 25.02.2011 tarihinden önce kesinleştiği halde 25.02.2011 tarihine kadar ödenmemiş olanların %50’si silinmekte, kalan %50’sine ise TEFE/ÜFE uygulanarak borç yeniden hesaplanmaktadır.
31.12.2010 tarihine kadar (bu tarih dahil) işlenen fiillere ilişkin uygulanan idari para cezalarından, 02.05.2011 tarihine kadar tahakkuk edecek veya tahakkuk ettiği halde dava safhasında bulunan veya dava açma süresi sona ermemiş olan idari para cezası asıllarının %75’i silinmekte, kalan %25’ine ise TEFE/ÜFE uygulanarak borç yeniden hesaplanmaktadır.
Örnek-1: (X) işverenin 4/a’lı (SSK’lı) sigortalılara ait 2010/Nisan ayına ilişkin düzenlemiş olduğu aylık prim ve hizmet belgesinden kaynaklanan sigorta primi borç aslının 5.000,00 TL, gecikme zammı ve gecikme cezası gibi diğer fer’ilerinin ise 750,00 TL olduğunu ve bu borcun ödenmediğini, 2010/Haziran, Temmuz, Ağustos, Eylül, Ekim, Kasım, Aralık ve 2011/Ocak, Şubat (Şubat ayı için Ocak ayının 24’üne kadar) TEFE/ÜFE oranının toplam % 8 olduğunu varsayalım. 6111 sayılı Kanun’a göre yeniden yapılandırılacak bu borcun 750,00 TL gecikme zammı ve gecikme cezası gibi fer’ileri silinecek, geriye kalan borç aslının ödeme vadesi 30.05.2010 tarihinde sona erdiğinden, bahse konu borca 01.06.2010 tarihinden 24.02.2011 tarihine kadar TEFE/ÜFE aylık değişim oranları basit usulde uygulanacaktır. Buna göre TEFE/ÜFE farkı 5.000,00 TL X %8 = 400,00 TL, yeniden yapılandırılan borç tutarı ise 5.000,00 TL + 400,00 TL = 5.400,00 TL olacaktır.
Örnek-2: (Y) işyerine 1.520,00 TL tutarında idari para cezası uygulandığını, söz konusu idari para cezasının 23.07.2010 tarihinde tebliğ edildiğini ve tebliğ tarihinden itibaren 15 günlük süre içinde itiraz edilmediğini, bu borca uygulanacak aylara ilişkin TEFE/ÜFE oranının toplam %5 olduğunu varsayalım. (Y) işyerinin 6111 sayılı Kanun’a göre yeniden yapılandırma başvurusunda bulunulduğu varsayıldığında; söz konusu idari para cezası kesinleşmiş olduğundan, 6111 sayılı Kanun’a göre yeniden yapılandırılacak bu borcun %50’si olan 760,00 TL’si silinecek, geriye kalan 760,00 TL’ye TEFE/ÜFE aylık değişim oranları basit usulde uygulanacaktır. Buna göre TEFE/ÜFE farkı 760,00 TL X %5 = 38,00 TL, yeniden yapılandırılan borç tutarı ise 760,00 TL + 38,00 TL = 798, 00 TL olacaktır.
Örnek-3: (Z) işyerine 6.080,00 TL tutarında idari para cezası uygulandığını söz konusu idari para cezasının 27.12.2010 tarihinde tebliğ edildiğini ve tebliğ tarihinden itibaren 15 günlük süre içinde itiraz edildiğini, itirazın reddedildiğini ve red kararının (Z) işyeri yetkililerine 28.02.2011 tarihinde tebliğ edildiğini, bu borca uygulanacak aylara ilişkin TEFE/ÜFE oranının toplam % 4 olduğunu varsayalım varsayalım. (Z) işyerinin dava açma süresi 28.03.2011 tarihinde sona ereceğinden ve bu tarihte 6111 sayılı Kanun’un yürürlük tarihi olan 25.02.2011 tarihinden sonraki bir tarih olduğundan, söz konusu idari para cezasının 6111 sayılı Kanun’a göre yeniden yapılandırılması halinde; söz konusu idari para cezası kesinleşmemiş olduğundan, 6111 sayılı Kanun’a göre yeniden yapılandırılacak bu borcun %75’i olan 4.560,00 TL’si silinecek, geriye kalan 1.520,00 TL’ye TEFE/ÜFE aylık değişim oranları basit usulde uygulanacaktır. Buna göre TEFE/ÜFE farkı 1.520,00 TL X %4 = 60,80 TL, yeniden yapılandırılan borç tutarı ise 1.520,00 TL + 60,80 TL = 1.580,80 TL olacaktır.
V- YENİDEN YAPILANDIRILAN BORÇLARIN PEŞİN VEYA TAKSİTLE ÖDENMESİ
6111 sayılı Kanun’a göre SGK’ya olan borçların yeniden yapılandırılması halinde yeniden yapılandırılan borçlar, kamu ve özel kesim açısından farklı taksitlere bölünerek ödenebilecektir.
Özel sektörler için; 6111 sayılı Kanun’un 18. maddesinin birinci fıkrasının (b) bendinde, Sosyal Güvenlik Kurumu’na bağlı tahsil dairelerine ödenecek tutarların ilk taksiti bu Kanun’un yayımlandığı tarihi izleyen dördüncü aydan başlamak üzere ikişer aylık dönemler halinde azami onsekiz eşit taksitte ödeneceği belirtilmiştir. Diğer bir ifade ile SGK’ya olan borçlar 2 ayda bir ödenmek üzere, toplam 18 taksitte 36 ayda ödenecektir. Bu borçlar peşin ödenirse ayrıca bir faiz vs. eklenmeyecek, taksitler halinde ödenirse 6111 sayılı Kanun’a göre yeniden hesaplanan borca;
- Altı eşit taksit için (1,05),
- Dokuz eşit taksit için (1,07),
- Oniki eşit taksit için (1,10),
- Onsekiz eşit taksit için (1,15)
katsayılarla çarpılması sonucu çıkan miktarlar tercih edilen taksitler halinde ödenecektir.
Kamu sektörü için; 6111 sayılı Kanun’un 18. maddesinin birinci fıkrasının (ç) bendine göre, il özel idareleri, belediyeler ve bunlara bağlı müstakil bütçeli ve kamu tüzel kişiliğini haiz kuruluşlarca ikişer aylık dönemler halinde azami otuzaltı eşit taksitte, Gençlik ve Spor Genel Müdürlüğü, Türkiye Futbol Federasyonu ve özerk spor federasyonlarına tescil edilmiş olan ve Türkiye’de sportif alanda faaliyette bulunan spor kulüplerince ikişer aylık dönemler halinde azami kırkiki eşit taksitte ödenebilmektedir. Diğer bir ifade ile SGK’ya borcu olan ve isimleri sayılan kamu kurumları bu borçlarını 2 ayda bir ödenmek üzere, bazıları toplam 36 taksitte 72 ayda, diğer bazıları ise 42 taksitte 84 ayda ödeyebileceklerdir. Bu borçlar peşin ödenirse ayrıca bir faiz vs. eklenmeyecek, taksitler halinde ödenirse 6111 sayılı Kanun’a göre yeniden hesaplanan borca;
- Altı eşit taksit için (1,05),
- Dokuz eşit taksit için (1,07),
- Oniki eşit taksit için (1,10),
- Onsekiz eşit taksit için (1,15),
- Yirmidört eşit taksit için(1,20),
- Otuz eşit taksit için (1,25),
- Otuzaltı eşit taksit için (1,30),
- Kırkiki eşit taksit için (1,35)
katsayılarla çarpılması sonucu çıkan miktarlar tercih edilen taksitler halinde ödenebilecektir.
VI- KAMU KURUMLARINA SGK TARAFINDAN UYGULANAN İDARİ PARA CEZALARINA AYRICA İNDİRİM GELDİ
6111 sayılı Kanun’un 52. maddesi ile 5510 sayılı Kanun’a geçici 28 ve geçici 35. maddeler eklenmiştir. Bu maddelere göre; 01.10.2008 tarihinden önce ve bu tarihten sonra çalışan memurların işe giriş bildirgesini SGK tarafından belirlenen sürede SGK’nın ilgili birimlerine vermeyen kamu kurumları ile2008 yılı Ekim, Kasım ve Aralık aylarına ilişkin olmak üzere 5510 sayılı Kanun’un 4. maddesinin birinci fıkrasının (c) bendi kapsamındaki sigortalılara ilişkin asıl veya ek nitelikteki aylık prim ve hizmet belgelerine ilişkin yükümlülüklerini yasal süresi içinde yerine getirmeyen kamu kurumlarına uygulanan idari para cezalarının, işyeri bildirgesi ile belgenin asıl veya ek olma durumuna göre belgede kayıtlı sigortalı başına uygulanabilecek oran da dikkate alınarak her bir aya ait aylık prim ve hizmet belgesi için ayrı ayrı olmak üzere asgari ücret tutarında idari para cezası uygulanacaktır.
6111 sayılı Kanunla 5510 sayılı Kanun’a eklenen geçici 28 ve 35. madde hükümlerine göre, 5510 sayılı Kanun’un yürürlüğe girdiği tarihten önce 5434 sayılı Kanun hükümlerine göre iştirakçi çalıştıran işverenlerce;
1- En geç 24.10.2008 tarihine kadar SGK’ya verilmesi gereken işyeri bildirgelerinin yasal süresi dışında SGK’ya verilmiş olması şartıyla, ilgililer aleyhine aylık asgari ücret tutarında idari para cezası uygulanması gerekmektedir.
2- 2008/Ekim, Kasım ve Aralık aylarına ilişkin asıl ve ek nitelikteki aylık prim ve hizmet belgelerinin yasal süresi dışında SGK’ya verilmiş olması şartıyla, bir aylık asgari ücreti geçmemek kaydıyla;
a) Asıl nitelikteki aylık prim ve hizmet belgelerine belgede kayıtlı sigortalı sayısı başına aylık asgari ücretin beşte biri tutarında,
b) Ek nitelikteki aylık prim ve hizmet belgelerine ise belgede kayıtlı sigortalı sayısı başına aylık asgari ücretin sekizde biri tutarında
idari para cezası uygulanması gerekmektedir.
Ayrıca söz konusu idari para cezalarının, 6111 sayılı Kanun’un yürürlük tarihi itibariyle kesinleşip kesinleşmediğine göre % 50’si veya % 25’i yeniden yapılandırmaya esas borç aslı olarak dikkate alınacaktır.
Örnek-4: 5434 sayılı Kanun hükümlerine göre iştirakçi çalıştıran (X) kamu kurumunun işyeri bildirgesini SGK’ya 21.11.2008 tarihinde kendiliğinden verdiğini, böylece (X) kamu kurumuna 638,70 X 2 (bildirgeyi kendiliğinden verdiği için) = 1.277,40 = 1.277,00 TL idari para cezası uygulandığını varsayalım. Bu durumda, söz konusu ceza otomatik olarak asgari ücretin bir katına (638,70 TL’ye) düşecektir.
VII- SONUÇ
6111 sayılı Kanun’a göre SGK alacaklarının tamamı yeniden yapılandırılmaktadır. Yapılandırma için son başvuru tarihi 02.05.2011’dir. SGK’ya olan borçlar yeniden yapılandırılırken, gecikme cezası ve gecikme zammının tamamı silinmekte, asıl borca TEFE/ÜFE uygulanarak borç yeniden hesaplanmaktadır. Bu hesaplama sonrası çıkan borç peşin ödenebileceği gibi iki ayda bir ödenerek 18 taksitte toplam 36 ayda da ödenebilecektir. Taksitle ödemenin tercih edilmesi halinde, makalenin V. bölümünde belirtilen katsayılarla çarpılarak elde edilen borç tercih edilen taksitte ödenebilmektedir.
Ayrıca, SGK tarafından verilen idari para cezaları da 6111 sayılı Kanun’a göre yeniden yapılandırılmaktadır. 25.02.2011 tarihine kadar idari para cezalarının kesinleşip kesinleşmediğine göre % 50’si veya % 75’i silinmektedir.
* Sosyal Güvenlik Kurumu Başmüfettişi
