VUK’ta muhasebe hilesinin ne olduğu kavram olarak tanımlanmadığı gibi hangi uygulamalarla muhasebe hilesi yapılacağına yönelik herhangi bir açıklamaya da yer verilmemiştir.
Hesap ve muhasebe hileleri “gerçekten olmuş işlem ve hesapların defter, kayıt ve belgeler üzerinde kasıtlı hareketlerle, vergi matrahının azaltılması amacıyla yapılan işlemlerdir. Uygulamada sıkça yapılan hileler; günlük kasa defteri, günlük perakende satış ve hasılat defteri ile Maliye Bakanlığınca tutulma ve günü gününe kayıt edilme zorunluluğu getirilen defterlerin; iş yerinde bulundurulmaması, bu defterlere yazılması gereken işlemlerin günü gününe deftere kayıt edilmemesi veya yoklama ve incelemeye yetkili olanlara istenildiğinde ibraz edilmemesi hallerinde her tespit için 210 TL özel usulsüzlük cezası kesilmektedir.
Aynı zamanda borçları bilançoda hiç göstermemek ya da olduğundan daha az göstermek; dönen ya da duran değerleri olduğundan fazla göstermek; dönem gideri niteliğindeki gider kalemlerini aktifleştirerek, gelecek dönemlere aktarmak; tahsili mümkün olmayan ya da şüpheli alacakları saklamak; yabancı parası ile doğmuş borç ve alacakları kur farkı tahakkuk ettirmemek gibi eylemler de hesap ve muhasebe hilesi olarak kabul edilmektedir.
Konuya ilişkin emsal mahkeme kararlarında temel olarak “… Defter ve kayıtlarda hesap ve muhasebe hilesi yapma suçunun maddi unsurunun daha önce doğru olarak gerçekleştirilen işlem ve hesapların defter ve kayıtlarda başka türlü gösterilmesi olduğu, sahte fatura düzenleme ve kullanma suçlarında işlemlerin temelini oluşturan alım satım veya hizmet ilişkilerinde sahtecilik unsuru bulunduğundan ayrıca defter ve kayıtlarda hesap ve muhasebe hilesi yapma suçunun oluşmayacağından hareketle; sanığın sahte fatura kullanmaya ilişkin ödemelerini banka üzerinden yapılmış gibi göstermekten ibaret eyleminin sadece sahte fatura kullanma suçunu oluşturacağı, ayrıca defter ve kayıtlarda hesap ve muhasebe hilesi yapma suçunun oluşmayacağı gözetilmeden yazılı şekilde hüküm kurulması hukuka aykırıdır…” şeklindedir.
Söz konusu mahkeme kararından da anlaşılacağı üzere mükellefin sahte fatura kullanması ve kullandığı sahte faturalar için banka hesapları kanalıyla ödeme yapmış ve bankadan almış olduğu belgeleri de muhasebe kayıtlarında gösterilmiştir. Suç fiili, sahte fatura kullanmaktır. Burada ki suç başka bir suç adı altına girmektedir. Çünkü burada gerçekte olmayan alım-satım işlemleri sahte fatura düzenlenmek suretiyle vergi ziyaına sebep olmuştur. Ancak muhasebe hilesi, gerçek olmuş işlem ve hesaplar arasında bir oynama yapılması fiilidir.
