Gümrük; eşya ve malların ülkeden girişi ve çıkışının denetlenmesidir. Bu denetimin hukuka uygun yapılabilmesi için Gümrük Hukuku ortaya çıkmıştır. Gümrük Hukuku, toplumların birbirlerinden ayrı yaşamaya başlamasıyla varlık kazanmıştır ve toplumların birbirleriyle etkileşimlerinin artmasıyla her zaman yenilenmiştir. Günümüzde Uluslararası Ticari ilişkilerin artmasıyla Gümrük Hukuku önemli bir boyut kazanmıştır. Bu kapsamda baktığımızda gümrük hukuku ve ilgili rejimden veya işlemden yararlanan kişilerin bir finansal garanti vererek veya kefil göstererek olası vergi kayıplarının önüne geçilmesini sağlamaya çalıştığı gümrüklerde teminat kavramı önemli bir yer teşkil etmektedir.
Bu anlamda baktığımızda teminatın ne olduğunu bilmeyenimiz yoktur sanırım. Gümrük mevzuatına göre muafiyet kapsamında ithali yapılan eşyalara ait vergi ve resimlerin belli bir taahhüt karşılığında geri alınmak üzere yatırılması, teminat olarak tanımlanmaktadır.
Gümrük alacakları bakımından teminat sistemi AB ve uluslararası sistemle uyumlaştırılmaya çalışılmıştır. Ancak sık sık değişiklikler olduğu için şirketler sistemlere uyumda bazen zorlanabiliyor ve bu sebeple gümrüklerde teminat sisteminde bir karmaşaya sebep olmaktadır. Ana amacın kamu alacağı olduğu göz önüne alınırsa bu kavramların ve ayrımların çok iyi derecede bilinmesi zorunluluğu doğuyor. Kavramsal bir çerçeve çizmek, uygulamaya ilişkin eksikliklerden kaynaklanan yanlışların önüne geçmek şart.
Gümrük mevzuatında kaç çeşit teminat var. Sıralayalım; Toplu teminat, global teminat, götürü teminat, kapsamlı teminat, bireysel teminat, TIR Karnesi Sistemi'nde teminat, ATA Karnesi Sistemi'nde teminat, banka teminat mektupları, kamu kurumları garanti mektupları.
Teminatlara ilişkin gümrük mevzuatında yer alan genel hükümlere şöyle kısaca baktığımızda
Teminat Olarak Kabul Edilecek Değerler
Teminat Mektubu • Teminat Mektubunun Hukuki Niteliği • Gümrük İdarelerince Kabul Edilecek • Teminat Mektubunun Özellikleri • Teminat Mektubu Düzenlemeye Yetkili Bankalar
Teminatın Kabulü
Teminat Mektubunun Kabulü • Teminat Mektuplarının Teyidi • Nakit Teminat
Teminatın Sisteme Kaydedilmesi ve Değiştirilmesi
Birden fazla İşleme Konu Teminat Mektuplarının • Kaydedilmesi ve Değiştirilmesi (Toplu/ Götürü Teminat) Tek İşleme Konu Teminat Mektupları • Nakit Teminat
Teminat Miktar
Kısmi ve İndirimli Teminat
Teminatın Çözülmesi
Teminatın Takibi
İş Akışı • EK-11 ve EK-12 Formları
Teminat Aranmayacak Haller
Bilge ve NCTS Programlarında Teminat Kullanımı
BİLGE Programında Teminat Kullanımı • NCTS Programında Teminat Kullanımı
Gümrük Mevzuatında Yer Alan Teminat Türleri
Banka Teminat Mektupları (Banka)
Garanti Mektupları (Gar)
Toplu Teminat
Global Teminat
Götürü Teminat
Onaylanmış Kişi Statüsüne veya Yetkilendirilmiş Yükümlü Sertifikasına Sahip Olan Yükümlüler Tarafından Kullanılan Götürü Teminat (GTR1, GTR10, GTR2, GTR20) • Götürü Teminat Miktarı • Onaylanmış Kişi ve Yetkilendirilmiş Yükümlü Statü Belgesi Sahiplerince • Verilecek Götürü Teminat Türleri • Götürü Teminat Kullanılabilecek Durumlar • Götürü Teminat İçin Teminat Mektubu Kabulü • Götürü Teminat Yetkisinin Güncellenmesi ve Değiştirilmesi • Götürü Teminat Yetkisinin Askıya Alınması veya Geri Alınması • Antrepo İşleticileri Tarafından Kullanılan Götürü Teminat (GTRANT) • Gümrük Dışı Satış Mağazaları Teminatı (GDS) Götürü Teminatların Sisteme Kaydedilmesi ve Takibi
Kapsamlı Teminat
Kapsamlı Teminatta Teminat İdaresi • Kapsamlı Teminatta Kefil • Kapsamlı Teminat Yetkisinin Verilme Koşulları • Kapsamlı Teminatta Referans Tutar ve Bu Tutarın Belirlenmesi • Kapsamlı Teminatın Referans Tutarının Gözden Geçirilmesi • İndirimli Kapsamlı Teminat ve Teminattan Vazgeçme • Teminat İndirimi İçin Aranan Kriterler • Kapsamlı Teminat Yetkisinin Feshi ve İptali • Kapsamlı Teminatın Sistem Üzerinde Takibi • Kapsamlı Teminat Kullanımı İçin EORI Uygulaması • Kapsamlı Teminat İle Toplu Teminatın Karşılaştırılması
Bireysel Teminat
Bireysel Teminatta Teminat İdaresi • Bireysel Teminat Verme Şekilleri • Nakit Şeklinde Bireysel Teminat • Kefilin Verdiği Bireysel Teminat • Fişli Bireysel Teminat • Bireysel Teminatların Feshi veya İptali • Kapsamlı ve Bireysel Teminatların Karşılaştırılması
TIR Karnesi
ATA Karnesi
ATA Karnesi İle Gerçekleştirilecek İşlemler