Yazar:Selahattin BAYRAM*
Yaklaşım / Haziran 2011 / Sayı: 222
I- GİRİŞ
Toplam 649 maddeden oluşan 6098 sayılı (yeni) Türk Borçlar Kanunu Resmi Gazete’de yayımlanmış ve 1 Temmuz 2012 tarihinde yürürlüğe gireceği belirtilmiştir. Söz konusu Kanun hükümleri incelendiği zaman önemli düzenlemelerin yer aldığı görülmektedir. Bu çalışmada, Yeni Borçlar Kanunu’nda(1) sözleşmenin devri düzenlemesi ve işçi hakları açısından muhtemel etkilerinden bahsedilecektir.
II- YENİ BORÇLAR KANUNU’NDA SÖZLEŞMENİN DEVRİ DÜZENLEMESİ VE ETKİLERİ
Kanun’un 429. maddesinde; “Hizmet sözleşmesi, ancak işçinin yazılı rızası alınmak suretiyle, sürekli olarak başka bir işverene devredilebilir.
Devir işlemiyle, devralan, bütün hak ve borçları ile birlikte, hizmet sözleşmesinin işveren tarafı olur. Bu durumda, işçinin, hizmet süresine bağlı hakları bakımından, devreden işveren yanında işe başladığı tarih esas alınır.” hükmü öngörülmüştür.
Söz konusu düzenlemeyle işçinin yazılı rızası alınması halinde sürekli olarak başka bir işverene devredilmesinin yolu açılmıştır. Ayrıca, devralanın bütün hak ve borçlarıyla işçiyi devralacağı belirtilerek işçiye de hak kaybının olmayacağı yönünde güvence verilmiş olmaktadır.
4857 sayılı İş Kanunu’nda sürekli olarak sözleşmenin devri müessesesi düzenlenmemiştir. 4857 sayılı İş Kanunu’nun 6. maddesinde öngörülen işyeri veya bir bölümünün devri ile aynı Kanun’un 7. maddesinde öngörülen geçici iş ilişkisi düzenlemelerini sözleşmenin devri ile karıştırmamamız gerekmektedir.
Özetle, 4857 sayılı İş Kanunu’nun 6. maddesinde; hukuki bir işleme dayalı olarak işyeri veya bir bölümünün başka birine devredilmesi halinde devir tarihinde mevcut olan tüm iş sözleşmelerinin bütün hak ve borçlarıyla devralana geçeceği öngörülmüş iken, aynı Kanun’un 7. maddesinde öngörülen geçici iş ilişkisi ile işverenin devir sırasında yazılı rızasını almak suretiyle bir işçiyi, holding bünyesi içinde veya aynı şirketler topluluğuna bağlı başka bir işyerinde veya yapmakta olduğu işe benzer işlerde çalıştırılması koşuluyla başka bir işverene iş görme edimini yerine getirmek üzere geçici olarak devredebileceği düzenlenmiştir.
Görüldüğü üzere, her iki düzenlemede de tek başına işçinin sözleşme devri ile sürekli olarak başka bir işverene devri müessesesi düzenlenmemiştir.
6098 sayılı Yeni Borçlar Kanunu ile açıkça sözleşme devri düzenlenerek işçinin sürekli olarak başka bir işverene tüm haklarıyla devredilmesinin önü açılmıştır. Bu düzenleme 4857 sayılı İş Kanunu’nda yer almayan bir düzenlemedir. Yeni Borçlar Kanunu 1 Temmuz 2012 tarihinde yürürlüğe girecektir. Bu tarihe kadar 4857 sayılı İş Kanunu’nda bu yönde herhangi bir değişiklik yapılmazsa, 1 Temmuz 2012 tarihinden itibaren Borçlar Kanunu’nun genel kanun olması ve İş Kanunu’nda düzenleme olmayan hususlarda genel kanun hükümlerinin uygulanacağından hareketle sözleşme devrinin sürekli olarak yapılması mümkün hale gelmiş olacaktır. Kaldı ki, 4857 sayılı İş Kanunu’nda sürekli olarak sözleşme devrini engelleyici herhangi bir hüküm de bulunmamaktadır. Bu uygulamanın belki de 4857 sayılı İş Kanunu’nun sürekli olarak kanayan yarası olan asıl işveren/alt işveren ilişkisine de çözüm olması söz konusu olabilir. Burada yargı kararlarının uygulamaya şekil vereceğini de ayrıca belirtelim.
III- SONUÇ
6098 sayılı Yeni Borçlar Kanunu 1 Temmuz 2012 tarihinde yürürlüğe girecek olup, 11.01.2011 tarihinde kabul edilmiş ve yayımlanmıştır(2). Diğer taraftan, 4857 sayılı İş Kanunu ise 22.05.2003 tarihinde kabul edilmiş ve yürürlüğe girmiştir(3).
1 Temmuz 2012 tarihinde yürürlüğe girecek olan genel kanun olan Yeni Borçlar Kanunu’nun 429. maddesinde tüm hak ve borçlarıyla işçilerin bir başka işverene sürekli olarak devredilmesi düzenlenmiştir. İşçinin sürekli olarak bir başka işverene tüm hak ve borçlarıyla devredilmesi usulü 4857 sayılı İş Kanunu’nda bulunmamaktadır. 4857 sayılı İş Kanunu’nun 6. maddesinde işyeri veya bir bölümünün devri söz konusu olup, tek başına işçi devri söz konusu değildir. Yine, 4857 sayılı İş Kanunu’nun 7. maddesinde düzenlenen geçici iş ilişkisinde ise işçinin geçici olarak bir başka işverene işgörme edimini yerine getirmek üzere devri söz konusudur.
Dolayısıyla, işverenler 1 Temmuz 2012 tarihinden itibaren 4857 sayılı İş Kanunu’nda sözleşmenin devrini açıkça yasaklayıcı herhangi bir hüküm getirilmediği sürece genel hüküm olan Yeni Borçlar Kanunu’nun 429. maddesindeki açık hüküm gereği işçisini sürekli olarak bir başka işverene tüm hak ve borçlarıyla devredebilecektir.
* İş Müfettişi
(1) 04.02.2011 tarih ve 27836 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanmıştır.
(2) 04.02.2011 tarih ve 27836 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanmıştır.
(3) 10.06.2003 tarih ve 25134 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girmiştir.
