Av. Elifgül Yalçın Yapargil, LL.M.
6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu’nun 169-175. maddeler arasında düzenlenmiş olup davadaki bir tarafın kendi aleyhine olan vakıalar hakkında dinlenilmesidir.[i]
Tarafın mahkeme huzurunda dinlenmesi ile isticvap edilmesi birbirinden farklıdır. Kanunda isticvaba bağlanan sonuçlarından yararlanabilmek için dinlenecek tarafın isticvap usulüne uygun olarak davet edilmesi gerekir. Böyle bir davet olmaksızın tarafın mahkemede söz alması ve beyanda bulunması gibi durumlar isticvap niteliğinde değildir.
Bir tarafın isticvap edilmesine karar verilmiş ise mahkemece hazırlanan ihtaratlı bir davetiye ile taraf duruşmaya çağırılır. İsticvap davetiyesinde tarafın aleyhine olan vakıa, yani hangi konuda dinleneceği bildirilir. Tarafın geçerli bir mazereti olmadan duruşmaya katılmaması ya da kendisine sorulan sorulara duruşmada cevap vermemesi halinde vakıayı ikrar etmiş sayılacağı da ihtar edilir.
Örnek olarak bir ticari satım sebebiyle düzenlenen sevk irsaliyelerinde teslim alan imzası bulunmasına rağmen, teslim alanın kim olduğu, alıcının teslim alıp almadığı konularında tereddüt var ise hakim alıcı tarafın isticvabına karar verebilir. Aynı zamanda satıcı taraf da alıcının isticvabını talep edebilir. Tarafın isticvabına karar verildiğinde, mahkeme alıcı tarafa sevk irsaliye faturaları kapsamında mal teslimi hususunda isticvap edileceğini, gelmediği takdirde sevk irsaliyesinde bulunan teslim alan kısmındaki imzanın şirket çalışanı veya şirket yetkililerine ait olduğunun kabul edilmiş sayılacağını ihtar ederek bir tebligat gönderir.
Yargıtay bazı davalarda hakim tarafından isticvaba başvurulmamasını bozma sebebi olarak görmektedir. Bir kararında[ii], güvenlik amiri olarak çalışmakta olan işçinin görev yerinin değiştirilmesi ve güvenlik elemanı olarak çalıştırılmak istemesi üzerine işçi tarafından iş sözleşmesi feshedilmiştir. Bunun üzerine yargılamada işveren tarafından işçinin görev yeri değişikliğini kabul ettiğine dair "terfi- transfer ve görev değişikliği" formu başlıklı bir belge Mahkemeye sunulmuştur. Yargıtay işçinin isticvap edilerek yazılar ve imzanın açıklattırılması gerektiğinden yerel mahkeme kararını bozmuştur.
İsticvap taraflarca getirilme ilkesinin hakim olduğu davalarda geçerlidir. Bu davalarda hakim aydınlatma ödevi gereği; çelişkili görülen, tereddüt doğuran vakıalar hakkında tarafın isticvabına karar vererek çelişkileri gidermelidir.
